ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΥΡΓΙΩΤΗ: Ξεκινώντας κ. Ρέτσο, να σας ρωτήσω, το κλασσικό, καθώς εσείς έχετε συνολική εικόνα του 2021. Ποιες είναι οι προβλέψεις για το κλείσιμο του 2021 με δεδομένο ότι φαίνεται ότι συνεχίζεται και τους φθινοπωρινούς μήνες, ίσως και χειμερινούς, η άφιξη τουριστών; Ποιες είναι οι προβλέψεις για το 2021 και τι μπορείτε να εικάσετε, με δεδομένη βέβαια την πανδημία, για το 2022;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ναι, κα Πυργιώτη, να θυμίσω ότι πέρυσι Οκτώβριο-Νοέμβριο τέτοια εποχή ήταν που κατατέθηκε το σχέδιο του προϋπολογισμού στη Βουλή, η κυβέρνηση τότε προϋπολόγιζε τα έσοδα του 2021 στο 60% των εσόδων του 2019, δηλαδή ένα ποσό γύρω στα 11,5 με 12 δισ. Τότε, μόλις είχε ξεκινήσει το δεύτερο lockdown στην Ελλάδα, δεν είχαμε ακόμα εικόνα για το πώς θα εξελιχθεί το νέο κύμα της πανδημίας. Δυστυχώς τα πράγματα πήγαν πάρα πολύ άσχημα και αυτός ο προϋπολογισμός, αυτό το νούμερο, αναθεωρήθηκε δύο φορές το πρώτο εξάμηνο του 2021. Στην αρχή στο 50%. Και φτάσαμε τέλος άνοιξης, αρχές του καλοκαιριού, που αν θυμάστε καλά οι Άγγλοι ουσιαστικά απαγόρευσαν την έξοδο των πολιτών τους από τη χώρα μέχρι νεοτέρας, και οι Ρώσοι που επίσης ήταν μια πάρα πολύ σημαντική αγορά δεν επέτρεπαν πτήσεις για την Ελλάδα, φτάσαμε να μιλάμε για το 40% και εμείς στον ιδιωτικό τομέα, στον ΣΕΤΕ, δηλαδή ένα ποσό γύρω στα 7,2 δισ.
Θεωρούσαμε την εποχή εκείνη ότι αν μπορέσουμε να το πετύχουμε, θα ήταν μια πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία για τη χρονιά. Τελικά, από τον Ιούλιο και μετά, είδαμε μία πάρα πολύ μεγάλη ανατροπή που εξηγήθηκε και από τους προηγούμενους ομιλητές και από τον υπουργό. Ποιοι ήταν οι λόγοι; Το γεγονός ότι ανοίξαμε με σχέδιο και ότι κεφαλαιοποιήσαμε την εξαιρετική χρονιά του 2020, όχι από πλευράς αποτελεσμάτων, αλλά από το γεγονός ότι λειτουργήσαμε με ασφάλεια, καθώς ήμασταν η μόνη μεσογειακή χώρα το 2020 που κατάφερε να λειτουργήσει με ασφάλεια. Και επίσης, ένας δύο ακόμη παράγοντες που δεν αναφέρθηκαν. Θα πω χαρακτηριστικά ότι μια πάρα πολύ έξυπνη κίνηση και απόφαση του πρωθυπουργού, ήταν ότι η Ελλάδα διαφοροποιήθηκε από την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση σε ότι είχε να κάνει με τις πτήσεις από την Αμερική. Δηλαδή ουσιαστικά ήμασταν η μόνη χώρα της ΕΕ που εγκαίρως είπαμε ότι δεχόμαστε κόσμο από τις ΗΠΑ. Αυτό οδήγησε σε έναν πρωτοφανή προγραμματισμό πτήσεων από την Αμερική στην Ελλάδα. Φτάσαμε να έχουμε 7 πτήσεις από τον Ιούλιο και μετά, από 4 διαφορετικές αμερικανικές πόλεις, κάτι το οποίο δεν το είχαμε δει ποτέ στο παρελθόν, ακόμα και στα καλά χρόνια του ελληνικού τουρισμού. Αυτό τελικά οδήγησε, από τον Ιούλιο και μετά, σε μία συνεχή πια αναθεώρηση προς τα πάνω. Αυτήν την στιγμή έχουμε τα αποτελέσματα του 10μήνου, που είναι τα 8.75 δισ. τα οποία ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος. Το τελικό νούμερο ο ΣΕΤΕ το έχει υπολογίσει από τον Ιούλιο και δεν το λέω αυτό για να ευλογήσω τα γένια μας. Και πέρυσι είχαμε πέσει με ακρίβεια, στην πολύ δύσκολη χρονιά, στο τελικό έσοδο του ελληνικού τουρισμού. Αυτήν την χρονιά λοιπόν θα φτάσουμε σίγουρα τα 10 δισ., δηλαδή το τελευταίο τρίμηνο του 2021 θα κινηθούμε περίπου στο 65% του 2019 που ήταν 2 και κάτι δισ., άρα περιμένουμε γύρω στο 1.3-1.4 δισ. Θα φτάσουμε λοιπόν σε ένα νούμερο γύρω στα 10, 10.1, 10.2 δισ. Αυτά τα 3 δισ. επιπλέον του 40% που ήταν η πρόβλεψη της τελευταίας αναθεώρησης του προϋπολογισμού, σημαίνουν συν δύο μονάδες στο ΑΕΠ της χώρας, στο ποσοστό ανάπτυξης το οποίο τελικά θα φτάσει σε αυτό το υψηλό σημείο, κυρίως λόγω αυτής της μεταβολής στον τουρισμό.
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΥΡΓΙΩΤΗ: Ήθελα να σας ρωτήσω κε Ρέτσο, αυτό πριν, αν θεωρήσουμε ότι έχετε κάνει σενάρια καλό, μέτριο και κακό σε σχέση με την εξέλιξη της πανδημίας και των μέτρων που θα έχουμε για το 2022. Περίπου πού κυμαίνονται τα δύο ακραία σενάρια;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Κοιτάξτε, αυτή τη φορά το προσχέδιο του προϋπολογισμού είναι πολύ πιο ρεαλιστικό από ότι ήταν πέρυσι. Και θα σας έλεγα ότι φέτος το αξιολογώ ως μάλλον προς το απαισιόδοξο, παρά προς το αισιόδοξο.
Δηλαδή τα 15 δισ. που προβλέπει ο προϋπολογισμός για το 2022, θεωρώ ότι όπως και να εξελιχθεί η πανδημία μέχρι τον Μάρτιο, είναι ένας απόλυτα ρεαλιστικός στόχος και δεν αποκλείεται να το ξεπεράσουμε. Ξέρουμε ότι ο χειμώνας θα είναι πάρα πολύ δύσκολος, ξέρουμε ότι και το 2022 θα είναι χρονιά πανδημίας, αλλά αυτό για την Ελλάδα είναι ίσως πάλι πλεονέκτημά της. Διότι η Ελλάδα έχει καταφέρει τουριστικά, τα δύο τελευταία χρόνια, να θεωρηθεί ένας πάρα πολύ ασφαλής προορισμός διακοπών. Το 2022 λοιπόν, που πάλι θα είναι το κριτήριο η πανδημία, ένα από τα βασικά κριτήρια του ταξιδιού και η ασφάλεια, θεωρώ ότι πάλι, παρ’ ότι και οι υπόλοιπες χώρες θα έχουν μπει στο «παιχνίδι» και στον ανταγωνισμό, θεωρώ ότι θα έχουμε το πλεονέκτημα και ότι προβλήματα πλέον ανταγωνιστικά αντιμετωπίσουμε, που θα έχουν κυρίως να κάνουν με την ποιότητα και τη στρατηγική μας στο μέλλον, θα είναι από το 2023 και μετά, όχι από το 2022.
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΥΡΓΙΩΤΗ: Αυτό που είπατε τώρα, για τη στρατηγική, για το μέλλον, υπάρχει πάρα πολλή συζήτηση, το ακούσαμε και από τον υπουργό, το ακούσαμε και από τον Γενικό Γραμματέα του ΕΟΤ, για το στρατηγικό σχεδιασμό και δεν μιλάμε απλώς για το πώς θα φέρουμε περισσότερους, αλλά και για μία αλλαγή μοντέλου η οποία πρέπει σιγά-σιγά να αρχίσει να υλοποιείται, ή πιθανόν κάποια κομμάτια της να έχουν υλοποιηθεί ήδη και απλώς να μην το έχουμε συνειδητοποιήσει εμείς. Υπάρχει αυτό σαν στρατηγική καθαρή; Έχει γίνει διαβούλευση, έχει γίνει συζήτηση; Υπάρχει κοινός στόχος;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Κα Πυργιώτη, ο ιδιωτικός τομέας, εδώ και πολλά χρόνια, όλη τη διάρκεια της 6ετίας της ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού, από το 2013 και μετά, έχει ένα ξεκάθαρο σχέδιο για την επόμενη μέρα. Και μάλιστα το 2019 που ήταν η καλύτερη χρονιά στην ιστορία του ελληνικού τουρισμού από πλευράς εσόδων αλλά και αφίξεων, τότε, αντί να πανηγυρίζουμε, μιλούσαμε για την ανάγκη αλλαγής του μοντέλου, για το πρόβλημα που αρχίζει να παρουσιάζεται στη χώρα μας με προορισμούς που έχουν πλέον ξεπεράσει τα όρια των αντοχών και των δυνατοτήτων τους και το πόσο σημαντικό είναι πλέον να αλλάξουμε το προϊόν μας, να το εμπλουτίσουμε, να το προβάλλουμε διαφορετικά, να πάμε στην επόμενη μέρα. Σήμερα, πραγματικά χάρηκα πάρα πολύ, και το λέω με απόλυτη ειλικρίνεια, να ακούω τους εκπροσώπους της κυβέρνησης, τον υπουργό και τον γενικό γραμματέα του ΕΟΤ να έχουν υιοθετήσει και να μιλούν για πράγματα που ο ιδιωτικός τομέας μιλούσε πριν από κάποια χρόνια και ενδεχομένως ακούγονταν, αυτά που λέγαμε τότε, ξένα, είτε πολύ μακριά από την στρατηγική των κυβερνήσεων. Ήρθε η ώρα όμως τώρα για ουσιαστική εφαρμογή αυτών των πραγμάτων. Και για να εφαρμοστούν αυτές οι πρακτικές, αυτές οι στρατηγικές για να περάσουμε πραγματικά στην επόμενη μέρα, χρειάζονται συνέργειες. Συνέργειες έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια, οφείλω να σας πω ότι την προηγούμενη δεκαετία, μιλάω μέχρι το 2010, δεν υπήρχε σχεδόν καμία συνεργασία μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Η δημοσιονομική κρίση άνοιξε το δρόμο της συνεργασίας των δύο τομέων και περάσαμε φάσεις όλη αυτή τη δεκαετία που άλλοτε ήμασταν πιο κοντά, άλλοτε ήμασταν πιο μακριά. Υπήρξαν όμως συνέργειες. Σήμερα όμως θεωρώ είναι περισσότερο επιτακτική ανάγκη από ποτέ, οι συνέργειες αυτές να είναι επί καθημερινής βάσεως και επί της ουσίας. Διότι ο τουρισμός έχει τεράστιες προοπτικές στη χώρα μας. Όλα τα παγκόσμια trends δείχνουν ότι η επόμενη δεκαετία θα είναι ανοδική για τον τουρισμό, ανεξαρτήτως πανδημίας. Οπότε λοιπόν η Ελλάδα, που αυτή τη στιγμή είναι το 5ο ισχυρότερο τουριστικό brand παγκοσμίως, έχει όλες τις προϋποθέσεις να ακολουθήσει αυτή την ανοδική πορεία, αρκεί να υπάρχει ξεκάθαρη στρατηγική και πολύ στενή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΥΡΓΙΩΤΗ: Η διασύνδεση του τουρισμού, θα σας έλεγα, με περισσότερους τομείς της οικονομίας, γιατί στην πραγματικότητα υπάρχει η διασύνδεση των κλασικών, των δεδομένων δηλαδή τομέων της οικονομίας, που είναι προφανές ποιοι είναι. Υπάρχει περιθώριο και εκεί, να έχουμε αν θέλετε νέου τύπου, περισσότεροι τομείς που να διασυνδεθούν με τον τουρισμό, ή θα μείνουμε σε αυτά τα οποία ούτως ή άλλως ξέρουμε ως κλασικές επιχειρήσεις τουρισμού, μικρές, μεγάλες, μεγαλύτερες, δεν έχει σημασία;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Προφανώς και υπάρχουν. Και αυτό είναι που θα εμπλουτίσει και το προϊόν μας, διότι πλέον ο τουρισμός είναι εμπειρία. Ακούσαμε και μιλάμε για επιμήκυνση, για τουρισμό 365 ημερών τον χρόνο. Η σημερινή πραγματικότητα λέει ότι αν ξεπεράσουμε ή τέλος πάντων αν κατανοήσουμε ότι δεν είναι μοναδικό προϊόν το «ήλιος και θάλασσα», το οποίο προφανώς δεν μπορείς να το επιμηκύνεις 12 μήνες τον χρόνο, υπάρχουν οι άκρες της σεζόν ή ο χειμώνας, όπου εκεί πρέπει να αναπτύξεις νέα προϊόντα, προϊόντα τα οποία κολλάνε και μπορούν να προσφερθούν τους μήνες αυτούς και να τα προωθήσεις σωστά…
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΥΡΓΙΩΤΗ: … με ρεαλισμό όμως.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Προφανώς.
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΥΡΓΙΩΤΗ: Το λέω αυτό διότι πριν από 15-20 χρόνια, όταν ήμουν εγώ πιο μικρή, άκουγα το καταπληκτικό ότι θα γίνουμε ας πούμε προορισμός για σκιέρ της Ευρώπης, το οποίο ήταν μη ρεαλιστικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ναι, δεν μπορούμε να γίνουμε, προφανώς και δεν μπορούμε να γίνουμε, εκείνο όμως που μπορούμε να γίνουμε, είναι ένας προορισμός διακοπών περιπέτειας, περιηγητικού, μονοπατιών όπου το συγκεκριμένο προϊόν από μόνο του δεν είναι δυνατό και δεν μπορεί να πουληθεί παγκοσμίως. Το προϊόν αυτό πρέπει να το διασυνδέσεις με τον πολιτισμό σου, πρέπει να το διασυνδέσεις με τη γαστρονομία σου. Γιατί ο πελάτης εκείνος, ο διεθνής ταξιδιώτης, ο οποίος θέλει να πληρώσει για να πάει σε ένα ωραίο βουνό να το περιηγηθεί, σημαίνει ότι έχει και χρόνο, σημαίνει ότι έχει και οικονομική αγοραστική δύναμη. Αυτός λοιπόν θέλει και να φάει καλά, θέλει και να δει ό,τι άλλο έχει να του προσφέρει από άποψη πολιτιστικής κληρονομιάς η περιοχή. Εκεί λοιπόν είναι που χρειάζεται και η συνεργασία και η συνέργεια και με το δημόσιο, να εξασφαλίσεις δηλαδή αυτές τις συνεργασίες, έτσι ώστε να εμπλουτίσεις το προϊόν και να το προωθήσεις εκεί που πρέπει να το προωθήσεις με τον σωστό και σύγχρονο πλέον τρόπο.
