Δείτε παρακάτω τις απομαγνητοφωνημένες παρεμβάσεις του προέδρου ΣΕΤΕ κ. Γιάννη Ρέτσου και εδώ το σχετικό video. (26:18-35:40) & (44:07-48:09)
ΠΡΩΤΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ
Έχουν περάσει μήνες, αλλά η κατάσταση έτσι όπως τη βιώνουμε τώρα και ο χρόνος που κάνουμε αυτή την κουβέντα, έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την κατάσταση του Απριλίου. Ίσως περισσότερη εμπειρία αλλά η αβεβαιότητα θα έλεγα είναι εξίσου μεγάλη, όσο ήταν τον Απρίλιο. Εκείνο που θεωρώ ότι έγινε σωστά, είναι ότι όλοι, και ο ιδιωτικός τομέας τότε, ο τουρισμός, και η κυβέρνηση, διαβάσαμε σωστά τις εξελίξεις. Είχα πει τότε αν θυμάστε ότι είναι πάρα πολύ κρίσιμο να γίνει οτιδήποτε είναι δυνατόν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να λειτουργήσει η μετακίνηση, τουλάχιστον εντός Ευρώπης, έστω και με κανόνες, και να μην κρατηθούν κλειστά τα σύνορα. Αυτό ως ένα σημείο έγινε, αποφασίστηκε εντός Σένγκεν και οι ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ τους επέτρεψαν τη μετακίνηση, με κανόνες βέβαια και με ανατροπές των εξελίξεων ανάλογα με το πώς πήγαινε η πανδημία. Οπότε λοιπόν ένα κομμάτι ταξιδιού έγινε. Με βάση λοιπόν αυτά είχαμε κάνει και μία πρόβλεψη τότε και είχα πει αν θυμάστε ότι ένα αποτέλεσμα γύρω στο 20% με 25% του αποτελέσματος του 2019, θα ήταν επιτυχία για τον τουρισμό. Αυτό μεταφραζόταν σε 4 με 5 δισ. Σε αυτό το κομμάτι, δεν θα έλεγα πέσαμε έξω, αλλά το τελικό αποτέλεσμα είναι προς τα κάτω, είναι κάτω από τα 4 δισ. και ο λόγος είναι ακριβώς ότι η πανδημία είναι απρόβλεπτη. Τότε πιστεύαμε όλοι και οι επιδημιολόγοι πρώτα από όλους, ότι μέσα στο καλοκαίρι θα υπάρχει μια ύφεση. Οι καλοκαιρινοί μήνες δηλαδή θα είναι καλύτεροι και από το φθινόπωρο και μετά θα αρχίζαμε να ανησυχούμε πάλι για το δεύτερο κύμα. Αυτό εμάς μας έκανε να σκεφτόμαστε ότι από τη στιγμή που θα ανοίξει ο τουρισμός, που άνοιξε τελικά από την 1η Ιουλίου και μετά, ένα διάστημα θα έχουμε ανοίγματα αγορών, μέχρι να φτάσουμε στο σημείο πλέον από Σεπτέμβριο-Οκτώβριο και μετά, να χειροτερεύει η πανδημία όπου θα βλέπαμε τα ανάποδα αποτελέσματα. Εκείνο όμως που έγινε, είναι ότι η πανδημία χειροτέρευσε πάρα πολύ από τον Ιούλιο. Εκεί λοιπόν που η αναμονή ήταν να ανοίγουν και άλλες αγορές, όχι μόνο δεν ανοίξανε παραπάνω αγορές από αυτές που κατ’ αρχήν άνοιξαν, αλλά είχαμε και κλεισίματα αγορών ή τέλος πάντων καραντίνες όπως αυτές τις οποίες θέτει το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες όπως η Ολλανδία. Αυτό λοιπόν, οδήγησε το αποτέλεσμα σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτό που είχαμε προβλέψει. Αυτή τη στιγμή μπορώ να σας κάνω μία ασφαλή πρόβλεψη ότι το συνολικό έσοδο του τουρισμού από το εξωτερικό για το 2020 θα είναι στην περιοχή των 3 δισ. Είχα πει πρόσφατα ότι τα 3,5 δισ. είναι το ακρότατο θετικό όριο. Ο Ιούλιος που βγήκε προχτές από την Τράπεζα της Ελλάδος ήταν χαμηλότερος των προβλέψεων. Μιλούσαμε για 800 εκατ. και ήρθαν 577 τελικά. Αυτό όμως, αυτή η διαφορά δεν είναι όλη χαμένη, διότι με δεδομένο ότι οι μεγάλες αγορές, οι βασικές και κυρίως η Αγγλία, ξεκίνησαν από τις 15 Ιουλίου και μετά και επειδή η έρευνα αυτή συνόρων ουσιαστικά είναι μία έρευνα-ερωτηματολόγιο προς τον ταξιδιώτη όταν αναχωρεί από τη χώρα, δεν έχει προφανώς σε αυτό το νούμερο μέσα ταξιδιώτες οι οποίοι ήρθαν την τελευταία εβδομάδα στην Ελλάδα και αναχώρησαν αρχές Αυγούστου. Οπότε ίσως δούμε αυτή τη διαφορά να προσμετράται θετικά στον Αύγουστο, που σύμφωνα και με τα στοιχεία του υπουργείου οικονομικών και της ΑΑΔΕ, είχαμε μία κίνηση καλύτερη από την αναμενόμενη. Άρα λοιπόν αν προσθέσουμε τον Αύγουστο και λίγο τον Σεπτέμβριο, ο οποίος έχει μία έτσι ασθενική κίνηση ακόμα, μπορούμε να υπολογίζουμε ένα νούμερο γύρω στα 3 δισ. Αυτό αντιλαμβάνεστε ότι είναι μία τεράστια ζημιά για τον τουρισμό της χώρας, διότι μιλάμε μόνο για το συνάλλαγμα από το εξωτερικό. Σε αυτό πρέπει να προσθέσουμε κρουαζιέρα, θα πρέπει να προσθέσουμε τις μεταφορές, αεροπορικές και ακτοπλοΐα, θα πρέπει να προσθέσουμε τις τουριστικές επενδύσεις. Τα νούμερα είναι πάρα πολύ μεγάλα και δημιουργούν μια πάρα πολύ μεγάλη κρίση, η οποία αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε με ασφάλεια να προβλέψουμε πότε θα τελειώσει. Διότι ακόμα και στο θετικό σενάριο, το οποίο θετικό σενάριο λέει ότι στα τέλη του χρόνου, αρχές του επόμενου, θα δοθούν σε κυκλοφορία τα πρώτα εμβόλια και θα αρχίσει σταδιακός εμβολιασμός έτσι όπως έχει προγραμματιστεί, και στην Ευρώπη και στην Αμερική, κατ’ αρχήν από τους υγειονομικούς, τις ασθενείς ομάδες και στη συνέχεια στον γενικό πληθυσμό, δεν είναι μόνο πότε θα ανακάμψει η ψυχολογία του κόσμου να ταξιδέψει, αλλά και σε τι κατάσταση θα είναι η παγκόσμια τουριστική αλυσίδα. Διότι το σημαντικό είναι ότι ο τουρισμός εξαρτάται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες. Εξαρτάται από την αεροπορική σύνδεση προφανώς, από τους tour operator, από τα ξενοδοχεία. Οι μεγάλοι παίκτες αυτή τη στιγμή, είναι τόσο τραυματισμένοι που δεν ξέρουμε ακόμα ποιοι από αυτούς θα επιβιώσουν ή τι capacity θα έχουν αυτοί οι μεγάλοι παίκτες για να ικανοποιήσουν την όποια ζήτηση του 2021. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε από τις διεθνείς αεροπορικές εταιρείες – στο καλό σενάριο που ο κόσμος θα αρχίσει να ξαναταξιδεύει από το δεύτερο τρίμηνο του 2021, διότι να μην περιμένει κανείς οποιαδήποτε θετική εξέλιξη, τουλάχιστον στο κομμάτι του τουρισμού, πριν το δεύτερο τρίμηνο και μάλιστα θα έλεγα εγώ προς το τέλος του δευτέρου τριμήνου του 2021 – το capacity θα περιοριστεί στο 60% του σημερινού τους δυναμικού. Άρα λοιπόν σε ένα καταπληκτικό σενάριο που πολύ παραπάνω κόσμος θα ήθελε να ταξιδέψει για κάποιους λόγους το 2021, δεν θα υπάρχει ο τρόπος να ταξιδέψει. Άρα λοιπόν θεωρώ ότι τουλάχιστον για τον τουρισμό, για να είμαστε ρεαλιστές, θα πρέπει να υπολογίζουμε ότι με την εξέλιξη καλών σεναρίων, το 2021, για τη χώρα μας μιλάω πάντα, θα μπορούσαμε να ανακτήσουμε ένα κομμάτι εσόδων της τάξης του 50% σε σχέση με το 2019. Το 60% το θεωρώ το ακραίο, καλό σενάριο, αν όλα πάνε καλά. Τώρα, το σημαντικό είναι ότι επειδή ως γνωστόν οι κρίσεις γεννούν και ευκαιρίες και αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να μην ισχύει και σε αυτή την τεράστια κρίση, την τόσο συγκλονιστική και απότομη, θεωρώ ότι και για τον τουρισμό, σε συνδυασμό προφανώς με το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι μια τεράστια ευκαιρία αυτή η κρίση, διότι πολύ πριν την πανδημία, τα τελευταία 2-3 χρόνια, ο κόσμος του τουρισμού, ο ΣΕΤΕ, μίλαγε για την αλλαγή του μοντέλου. Και μίλαγε για το νέο στρατηγικό σχέδιο του τουρισμού. Μιλούσαμε πάρα πολύ για υπερτουρισμό, μιλούσαμε πάρα πολύ για προορισμούς οι οποίοι είχαν εξαντλήσει τα όρια των αντοχών τους. Με αυτή λοιπόν τη μαγική λύση που δόθηκε προσωρινά, το ότι δηλαδή άδειασαν οι προορισμοί, άδειασε η χώρα μας, είναι μια πάρα πολύ καλή ευκαιρία στο χρόνο που έχουμε μπροστά μας, να προετοιμαστούμε και με κατάλληλο τρόπο, με κατάλληλο σχεδιασμό και με τις προτάσεις μας βέβαια, να διεκδικήσουμε και τη συμμετοχή του τουρισμού στο Ταμείο Ανάκαμψης. Διότι το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως όλοι ξέρετε, είναι προσανατολισμένο σε άξονες οι οποίοι ακουμπάνε ακριβώς πάνω στον τουρισμό: Βιώσιμη Ανάπτυξη, Ψηφιοποίηση, Υποδομές. Είναι τα τρία πράγματα για τα οποία μιλούσαμε τα προηγούμενα χρόνια. Είναι λοιπόν μια χρυσή ευκαιρία, με σωστές κινήσεις, με σωστές στρατηγικές, να εκμεταλλευτούμε πόρους κατευθυνόμενους προς αυτούς τους άξονες, για να δούμε πλέον ένα αναμορφωμένο ελληνικό τουριστικό προϊόν, το οποίο θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της μετά-COVID εποχής. Βέβαια είναι λίγο νωρίς, ψυχολογικά είναι νωρίς να σκεφτόμαστε και να σχεδιάζουμε, όμως νομίζω ότι οφείλουμε να το κάνουμε αυτό. Αυτή τη στιγμή ο κόσμος του τουρισμού, οι επιχειρήσεις του τουρισμού είναι βαθιά τραυματισμένες. Η αλήθεια είναι ότι τα μέτρα τα οποία όλους αυτούς τους μήνες πάρθηκαν από την κυβέρνηση βοήθησαν πάρα πολύ στο να κρατηθεί η ανεργία στα επίπεδα αυτά που είναι σήμερα. Δεν είδαμε δηλαδή απολύσεις. Μέτρα όπως το καθεστώς των αναστολών ή το πρόγραμμα Συν-εργασία, βοήθησαν τις επιχειρήσεις να μην προχωρήσουν σε απολύσεις. Επειδή όμως όπως σας είπα, έχουμε μπροστά μας δύο εξαιρετικά δύσκολα τρίμηνα, το τέταρτο του 2020 και το πρώτο του 2021, προφανώς θα χρειαστούν και άλλες κινήσεις. Για να κλείσω αυτή την πρώτη μου τοποθέτηση, είμαι απαισιόδοξος αν μιλήσουμε για το αμέσως επόμενο διάστημα. Δηλαδή έχουμε να δούμε χειρότερες εξελίξεις στο κομμάτι του τουρισμού και των τουριστικών επιχειρήσεων τους επόμενους 3 με 6 μήνες. Όμως αν τα πράγματα εξελιχθούν θετικά, στο μέτωπο της πανδημίας, και οι παρεμβάσεις μας είναι σωστές σε ότι έχει να κάνει με το Ταμείο Ανάκαμψης, θεωρώ ότι από το 2022 και μετά, η Ελλάδα μπορεί να ανακάμψει εξαιρετικά τουριστικά. Διότι και το προϊόν το έχει, και τις υποδομές τις έχει και με τις βελτιώσεις που θα γίνουν, θα εξελιχθεί σε ακόμα μεγαλύτερο παίκτη από ότι ήταν πριν από την πανδημία.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ
Νομίζω ότι ο καθένας από τον τομέα του έχει παρόμοια εικόνα της κατάστασης. Άλλωστε πιστεύω δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, άσχετα αν οι τομείς της οικονομίας δεν έχουν πληγεί το ίδιο σφοδρά από αυτή την πανδημία. Νομίζω ότι είναι μία παγκόσμια κρίση, αφορά όλους, άρα το περίμενα ότι και οι προσεγγίσεις μας θα είναι παρόμοιες. Ο τουρισμός είναι μια παγκόσμια δραστηριότητα και δεν μπορούμε να περιμένουμε ανάκαμψη της Ελλάδας, αν δεν δούμε ανάκαμψη διεθνώς. Στην πρώτη φάση της πανδημίας, δεν είδαμε καν καλή συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και δεν πρέπει να περιμένουμε να ανακάμψει το ταξίδι και η τουριστική δραστηριότητα με κλειστά σύνορα και με καραντίνες. Αυτό αποδείχθηκε πλέον. Μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να θεωρήθηκε ότι ήταν επαρκές μέτρο για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Επειδή όμως η πανδημία εξελίσσεται και κάποια στιγμή επαναλαμβάνω θα βρεθούν και εμβόλια, μεταγενέστερα θα βρεθούν και φάρμακα, κάποια στιγμή πρέπει να κάτσουν οι κυβερνήσεις κατ’ αρχήν σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και σε παγκόσμιο και να αποφασίσουν πλέον ότι τα σύνορα ανοίγουν με κανόνες. Είναι διαφορετικό πράγμα να ξέρεις ότι μπορείς να ταξιδέψεις στην Αμερική ή ο Αμερικανός αν ταξιδέψει στην Ευρώπη με υποχρεωτικό τεστ ή με άλλες απαγορεύσεις τύπου υποχρεωτική μάσκα, ή οτιδήποτε άλλο κριθεί ότι είναι επαρκές σε αυτή τη συγκυρία που ζούμε, από το να λες ότι είναι κλειστά τα σύνορά μου με την Αμερική σαν Ευρώπη, δεν μπορώ να πετάξω στην Κίνα, δεν μπορώ να πετάξω στην Αυστραλία και μεταξύ της Ευρώπης μπορώ να πετάξω με περιορισμούς καραντίνας από μία χώρα στην άλλη. Αν εξακολουθήσουμε να ακολουθούμε τέτοιες πρακτικές, θεωρώντας ότι αυτές είναι αποτελεσματικές πρακτικές για την αντιμετώπιση της πανδημίας, τότε θα καθυστερήσουμε πολύ περισσότερο την αποκατάσταση της τουριστικής δραστηριότητας. Και να πάρουμε λίγο και σαν παράδειγμα γιατί ασκήθηκε κριτική για την δική μας κυβέρνηση, για το αν άνοιξε καλώς ή κακώς τον τουρισμό. Θα πει κάποιος, εσύ εκπροσωπείς τον τουρισμό, θα έλεγες ποτέ ότι κακώς τον άνοιξε; Εγώ θα το έλεγα. Λόγω ιδιοσυγκρασίας θα το έλεγα. Νομίζω όμως ότι και πολύ καλώς άνοιξε και με καλό τρόπο άνοιξε. Και φάνηκε ότι η μη επιλογή κρατών αλλά η υποδοχή τουριστών με βάση το PLF το οποίο συμπλήρωναν, το οποίο τους καθιστούσε κάποιους από αυτούς και υπόλογους για τεστ, ήταν μια πάρα πολύ καλή μέθοδος. Διότι αποδείχθηκε τελικά ότι βασίστηκε σε ένα πάρα πολύ καλό σύστημα, σε ένα πάρα πολύ καλό αλγόριθμο, που υποδείκνυε τους πιθανούς φορείς της νόσου και είδαμε τελικά ότι στα αεροδρόμια που εφαρμόστηκε από την πρώτη στιγμή στο 100%, ήταν μια πάρα πολύ αποτελεσματική μέθοδος, που οδήγησε τελικά σε πάρα πολύ μικρό ποσοστιαία αριθμό κρουσμάτων σε σχέση με όσους ελέγχθηκαν. Αντίθετα, αυτό που δεν εφαρμόστηκε στα οδικά σύνορα για ένα διάστημα στην αρχή όταν πρωτοάνοιξαν και ήταν ίσως από τις λίγες αστοχίες που εντοπίσαμε, οδήγησε σε μία ανεξέλεγκτη ροή για ένα διάστημα περίπου μιας εβδομάδας, που δημιούργησε έξαρση κρουσμάτων στη βόρεια Ελλάδα. Τελικά αντιμετωπίστηκε με το κλείσιμο χωρών, Σερβίας και των άλλων χωρών. Όμως είδαμε τελικά ότι υπάρχουν τρόποι που μπορείς και μέσα στη πανδημία να λειτουργείς με ασφάλεια. Άρα λοιπόν είναι πάρα πολύ κρίσιμο για μένα αυτό να τεθεί πλέον κατ’ αρχήν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και βέβαια μετά τις αμερικανικές εκλογές και σε παγκόσμιο επίπεδο και προς την Αμερική διότι αυτή τη στιγμή δεν νομίζω ότι είναι κατάλληλο το έδαφος για συζητήσεις μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής, για να μπορούμε να προσβλέπουμε πλέον από το 2021 σε μια σταδιακή αποκατάσταση του ταξιδιού.
Να κάνω και ένα τελευταίο σχόλιο, γιατί έκανα και μία ανάρτηση σήμερα. Θα συμφωνήσω απόλυτα ότι πρέπει να τεθεί υπό έλεγχο το υγειονομικό ζήτημα σε εθνικό επίπεδο, αλλά εδώ χρειάζεται να γίνει ένας συνδυασμός. Δηλαδή, πολύ αποφασιστική και αυστηρή επιβολή των μέτρων, με κυρώσεις, με πολύ αυστηρές κυρώσεις, και παράλληλα πολύ μεγάλη προσοχή στο πώς διαχειριζόμαστε επικοινωνιακά μελλοντικά lockdown, άμεσα lockdown. Διότι δυστυχώς η οικονομία δεν αντέχει να λειτουργεί σε ένα καθεστώς καθημερινού εκβιασμού.
