Ακούστε εδώ τη συνέντευξη (25:42-37:51) και δείτε παρακάτω τη σχετική απομαγνητοφώνηση.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Έχουμε μαζί μας έναν από τους πολύ λίγους ανθρώπους οι οποίοι έχουν πολύ καλή εικόνα και ψάχνουν σε βάθος το τι γίνεται στον τομέα αυτό, τον κ. Γιάννη Ρέτσο, τον πρόεδρο του ΣΕΤΕ. Κ. Ρέτσο καλησπέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Καλησπέρα κ. Νταλιάνη. Ευχαριστώ για την πρόσκληση.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Εμείς ευχαριστούμε που είστε μαζί μας. Να ξεκινήσουμε κατευθείαν με τα βαθιά. Υπάρχουν εκτιμήσεις από τώρα για την τουριστική κίνηση τον Ιούλιο και τον Αύγουστο;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Δεν μπορεί να υπάρξουν εκτιμήσεις. Διότι ακόμα ξέρετε ότι δεν έχουν ανοίξει τα αεροδρόμιά μας και αν πάρουμε ως δεδομένο ότι θα ανοίξουν την 1η Ιουλίου τα αεροδρόμια για πτήσεις εντός Σένγκεν, δεν έχουμε ακόμα εικόνα ποια ζήτηση μπορεί να διαμορφωθεί. Γιατί αντιλαμβάνεστε το πρόβλημα δεν ήταν δικό μας. Είναι παγκόσμιο και πέρα από το υγειονομικό σκέλος που για τις αγορές- στόχους μας, μεγάλες αγορές, εξακολουθεί να υφίσταται ως πρόβλημα, έχει ξεκινήσει και ο οικονομικός αντίκτυπος αυτής της κρίσης. Οπότε είναι ένας συνδυασμός, που δεν μπορεί να μας αφήσει να κάνουμε καμία ασφαλή πρόβλεψη. Πάμε μέρα με τη μέρα και ελπίζουμε για το λιγότερο κακό σενάριο.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Πάντως η δική μου αυτοψία, πρέπει να σας πω για το Ελ. Βενιζέλος, την Παρασκευή το πρωί ήταν σχεδόν άδειο. Υπήρχαν 4 πτήσεις ελληνικών εταιρειών, υπήρχαν άλλες 4 απέξω, πολύ λίγος κόσμος. Την Κυριακή όμως είχε λίγο παραπάνω κίνηση, ήταν εντυπωσιακά τα μέτρα στο αεροδρόμιο με τις μάσκες και με τα αντισηπτικά και με τις αποστάσεις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Αν το βλέπατε και πριν τις 15 Ιουνίου, θα ήταν τελείως άδειο, γιατί από τις 15 Ιουνίου έχει ξεκινήσει ουσιαστικά η λειτουργία του αεροδρομίου. Είναι αυτό που σας είπα και πριν. Είναι μια κατάσταση, που επειδή ακριβώς είναι τόσο πρωτόγνωρη και τόσο δυναμική, θα πρέπει να τη βλέπουμε, μέρα με τη μέρα, εβδομάδα με την εβδομάδα. Εμείς πιστεύουμε, τουλάχιστον ελπίζουμε, ότι όλη η σωστή και καλή υγειονομική διαχείριση που δημιούργησε ένα ισχυρό άυλο κεφάλαιο για τη χώρα, θα μας δώσει μια ευκαιρία τουλάχιστον σε μια κουτσουρεμένη σεζόν, μια μισή σεζόν η οποία θα ξεκινήσει το πρώτο 15νθήμερο του Ιουλίου, να μπορέσουμε κάτι να ανακτήσουμε από αυτά τα 20 δισ. που ήταν τα απευθείας έσοδα του τουρισμού μέσα στο 2019.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Πάμε λοιπόν στο δικό μου μικρό προορισμό, που ήταν ένα μικρό κυκλαδονήσι. Πρέπει να σας πω ότι υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι από το εξωτερικό, υπήρχαν πάρα πολλά λουκέτα, πάρα πολλές επιχειρήσεις οι οποίες δεν άνοιξαν καθόλου. Υπήρχαν όμως και άλλα που βλέπαμε να ασβεστώνουν, να καθαρίζουν, να καλλωπίζουν. Από ποιες παραμέτρους εξαρτάται η απόφαση ενός επιχειρηματία στον κλάδο του τουρισμού να ανοίξει φέτος κ. Ρέτσο; Κι όταν λέω στον κλάδο του τουρισμού, δεν εννοώ μόνο τα ξενοδοχεία, εννοώ και τις άλλες επιχειρήσεις, γιατί ο ΣΕΤΕ καλύπτει έναν πολύ μεγάλο κλάδο και πολλές επιμέρους επιχειρήσεις. Από ποιες παραμέτρους εξαρτάται η απόφαση να ανοίξει ή να μην ανοίξει;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Σωστά το λέτε ότι ο ΣΕΤΕ καλύπτει όλο τον τουρισμό. Το ξενοδοχείο είναι το σημείο αναφοράς. Γύρω από αυτό αναπτύσσεται και όλο το οικοσύστημα του τουρισμού. Άρα προφανώς το πόσα καταλύματα θα ανοίξουν θα αποτελέσει και αν θέλετε το κριτήριο για το πόσες συνολικά επιχειρήσεις θα ανοίξουν. Ο επιχειρηματίας έως σήμερα κινείται, ουσιαστικά προσπαθεί να εκτιμήσει τα πράγματα με βάση το κόστος του, που κυρίως είναι το κόστος το εργασιακό και τη ρευστότητα που χρειάζεται για να λειτουργήσει την επιχείρησή του και βέβαια εμπορικά τι έσοδα μπορεί να έχει. Στο κομμάτι του κόστους, το κομμάτι δηλαδή του κόστους εργασίας, έχουν ήδη ανακοινωθεί τα μέτρα της κυβέρνησης. Τα έχουμε χαρακτηρίσει θετικά. Το πρόγραμμα Συνεργασία σε συνάρτηση με το δικαίωμα αναστολής συμβάσεων εργασίας, έχει δημιουργήσει ένα υπόβαθρο, το οποίο ουσιαστικά αφήνει την επιχείρηση να ελέγξει το κόστος. Οπότε λοιπόν τώρα το ζητούμενο όλο, είναι το θέμα της ρευστότητας. Είναι σε εξέλιξη το εγγυοδοτικό πρόγραμμα μέσω της αναπτυξιακής τράπεζας από τις εμπορικές τράπεζες, που ουσιαστικά δίνει ρευστότητα στην οικονομία και θα πρέπει να δούμε το επόμενο διάστημα πώς αυτό εξελίσσεται.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Ναι, με έναν αστερίσκο αυτό μέχρι τώρα. Αυτό που φαίνεται να πηγαίνει καλύτερα είναι αυτό που άνοιξε σήμερα, όχι σήμερα, προχτές, για την δεύτερη φάση της επιστρεπτέας προκαταβολής η οποία δεν ξέρω πόσο αφορά και τις, γιατί έχετε και μικρομεσαίες στον τουρισμό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Έχουμε πολλές μικρομεσαίες…
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: 100.000 αιτήσεις είπαν από το υπουργείο οικονομικών έχει και θα δοθεί παράταση σε αυτό το πρόγραμμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Σίγουρα, αλλά το μεγάλο κομμάτι της ρευστότητας είναι από το εγγυοδοτικό. Γιατί αυτές οι εγγυήσεις των 2 δισ. ποσοτικά με τη μόχλευση θα πάει μέχρι σε ένα ποσό μέχρι 7 δισ., που αυτό είναι το σημαντικό ποσό για την αγορά.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Θα προλάβουν να δοθούν; Γιατί υπάρχει μία γκρίνια για την ταχύτητα με την οποία- γιατί είναι μέσω τραπεζών και υπάρχει μια γραφειοκρατία, υπάρχει, έτσι; Στην αγορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Υπάρχει μια γραφειοκρατία η οποία έχει να κάνει περισσότερο με τις εγγυήσεις του δημοσίου. Αυτό είναι το οξύμωρο της ιστορίας. Δυστυχώς δεν μπορώ να πω ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, αλλά ξέρετε είναι τέτοια τα χαρακτηριστικά αυτής της κρίσης, που λύνεις ένα θέμα και σου δημιουργείται αμέσως ένα άλλο. Για αυτό και από την αρχή, ως ΣΕΤΕ και προσωπικά, είπα ότι εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να επιδείξουμε πάρα πολύ μεγάλη ψυχραιμία. Θα είναι μια χαμένη χρονιά. Το θέμα είναι τι μπορούμε να ανακτήσουμε από αυτές τις απώλειες, ώστε με τις λιγότερες δυνατόν απώλειες, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι να περάσουν στο 2021. Αυτό δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα. Το ίδιο πράγμα καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε κάθε μέρα και προφανώς πορευόμαστε ανάλογα με τις συνθήκες, έτσι όπως αλλάζουν, από εβδομάδα σε εβδομάδα.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Άρα λοιπόν, ρευστότητα και μη μισθολογικό κόστος, βάζετε ως τις σημαντικότερες παραμέτρους για να ανοίξει…
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Γενικά, το κόστος το εργασιακό που σας είπα, ο συνδυασμός των μέτρων, του Συνεργασία με τις αναστολές των συμβάσεων, έχει δημιουργήσει ένα πολύ καλό υπόβαθρο. Τώρα οι επιχειρήσεις που βλέπετε να σκέφτονται, σκέφτονται περισσότερο τι γίνεται στο κομμάτι των εσόδων. Αν δηλαδή από τις αγορές που θα ανοίξουν, θα έχουμε κόσμο στην Ελλάδα και αν αυτός ο κόσμος θα είναι ικανός ώστε ουσιαστικά να μπορέσει να τους εξυπηρετήσει…
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: …πάμε λοιπόν στο επόμενο ερώτημα, γιατί δεν είμαστε μόνοι μας σε αυτόν τον πλανήτη. Στη γειτονιά μας έχουμε πολύ σκληρό ανταγωνισμό στο κομμάτι του τουρισμού και διαβάζουμε για παράδειγμα σε δύο συγκεκριμένες χώρες, η Τουρκία ετοιμάζει λέει ένα πρόγραμμα υγιούς τουρισμού, όπου θα ονοματίσει περίπου 600 μονάδες, δεν ξέρω κι εγώ πόσες, ότι είναι, σε αυτές μπορούν να πάνε τουρίστες από χώρες της Ευρώπης, η Ισπανία ετοιμάζει δικές της αερογέφυρες πάλι σε ξενοδοχεία τέτοιου τύπου, με πολλούς Βρετανούς τουρίστες. Υπάρχει κάποια καλή ιδέα που θα μπορούσαμε να αντιγράψουμε και εμείς στο κομμάτι αυτό, πέρα από τα πολυσέλιδα πρωτόκολλα για τους ξενοδόχους;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Κοιτάξτε, εμείς επειδή από τις χώρες που είπατε και άλλες πολλές, είμαστε από τις λίγες που πραγματικά δείξαμε εξαιρετική συμπεριφορά και διαχείριση του υγειονομικού ζητήματος, αυτό πλέον είναι ευρέως γνωστό και δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα πάνω σε αυτό. Στις χώρες που μου αναφέρατε, η Τουρκία προφανώς πάντοτε προσπαθεί, η αξιοπιστία της όμως είναι πάρα πολύ περιορισμένη και ειδικά στη φάση αυτή της πανδημίας, η συμπεριφορά της ήταν τέτοια που θεωρώ ότι, ό,τι μαρκετίστικο και να χρησιμοποιήσει, είναι δεδομένη η συμπεριφορά και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών αλλά και των τουριστών απέναντί της, τουλάχιστον για τη φετινή σεζόν. Η Ισπανία είναι στην ίδια κατηγορία, όχι τόσο στο κομμάτι της αναξιοπιστίας. Δεν είναι αναξιόπιστη χώρα και αναξιόπιστη αγορά. Όμως επειδή είχε πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα επίσης στο κομμάτι της διαχείρισης της πανδημίας, προφανώς θα κάνει προσπάθειες να ανακτήσει πελατεία. Αλλά δεν είναι δεδομένο ότι σε μια τέτοια χρονιά όπου λίγοι άνθρωποι θα ταξιδέψουν και έχουν πάρα πολλές επιλογές, θα είναι πρώτη επιλογή η Ισπανία. Σε αυτό το κομμάτι, δεν χρειάζεται να κάνει κάτι η Ελλάδα. Το πρόβλημα δεν έχει να κάνει με τη χώρα μας. Ίσως από τις λίγες φορές που έχει γίνει αυτό στο πρόσφατο παρελθόν. Έχει να κάνει με τον υπόλοιπο κόσμο και την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Ωραία. Κ. Ρέτσο, θέλω να σας ρωτήσω, την Πέμπτη έχετε Γενική Συνέλευση στον ΣΕΤΕ, έχετε εκλογές και θέλω λίγο να μου κάνετε πολύ σύντομα, να μου πείτε, τρία χρόνια είστε στο τιμόνι του τουρισμού του ΣΕΤΕ, ένα μίνι απολογισμό, καλύτερη, δυσκολότερη στιγμή;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Κοιτάξτε, η δυσκολότερη στιγμή νομίζω δεν θέλει πολύ σκέψη, είναι…
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Ναι, αυτό ήταν το εύκολο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Νομίζω είναι η δυσκολότερη στιγμή που έχει ζήσει η οικονομία μας και η χώρα μας και ο τουρισμός μας. Είναι κάτι το πρωτόγνωρο. Φοβερή εμπειρία. Νομίζω θα την αποτιμήσουμε στο μέλλον και όχι τώρα που το ζούμε. Συνέπεσε με τη λήξη της θητείας. Στόχοι που είχαμε θέσει εξαρχής νομίζω τους εκπληρώσαμε, τους ολοκληρώσαμε. Ο βασικός ήταν η εξωστρέφεια του ΣΕΤΕ, εξωστρέφεια στις Βρυξέλλες. Έχουμε χτίσει τις γέφυρες μας, έχουμε φτιάξει τις επαφές μας, έχουμε φτιάξει μια πολύ ωραία συμμαχία με τους ομόλογούς μας από τη Γερμανία, τη Νορβηγία και την Ιταλία, η οποία λειτούργησε πάρα πολύ πετυχημένα και τώρα κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, πάρα πολύ στενή επαφή με τη βάση τουρισμού γιατί ξέρετε είπατε πολύ σωστά πριν ότι ο τουρισμός δεν είναι μόνο τα ξενοδοχεία, ο τουρισμός είναι μια σειρά επαγγελμάτων και δεν είναι μόνο τα τουριστικά επαγγέλματα. Ο τουρισμός με 2,5 πολλαπλασιαστή, επηρεάζει τους περισσότερος τομείς της οικονομίας μας, άρα…
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Πείτε μας λίγο, πόσους εργαζόμενους αφορά, από πόσους μέχρι πόσους, γιατί, έχει έντονη εποχικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ναι, στα στοιχεία της Εργάνης πέρυσι, στο τρίτο τρίμηνο του χρόνου που είναι το πλέον τουριστικό, οι άμεσα εργαζόμενοι στο ευρύτερο φάσμα του τουρισμού έφτασαν τους 700.000.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: 700.000 που τους καλύπτει η ομπρέλα του ΣΕΤΕ, έτσι;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Είναι το τουριστικό φάσμα αυτό. Νομίζω ότι η κρίση αναδεικνύει το ρόλο του τουρισμού. Προφανώς γίνεται συζήτηση το τελευταίο διάστημα για νέο παραγωγικό μοντέλο. Είναι η πρόκληση της επόμενης ημέρας. Όμως σε αυτό που λέμε εμείς στον τουρισμό, είναι ότι ο τουρισμός είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες, θα παραμείνει ένας από τους βασικούς πυλώνες και θα προσπαθήσουμε αυτή την κρίση να την εκμεταλλευτούμε ως ευκαιρία να αλλάξουμε τη στρατηγική μας, να αλλάξουμε το μοντέλο, να αυξήσουμε τον πολλαπλασιαστή, να συμπαρασύρουμε στην πρόοδο του μέλλοντος και άλλους τομείς της οικονομίας μας.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Πολύ σωστό, γιατί υπάρχει και το ερώτημα τι θέλουμε τελικά, θέλουμε τον ανέμελο εικοσάρη που θα μας έρθει, θα συνωστιστεί, θα αφήσει λίγα χρήματα και τον κορωνοϊό ενδεχομένως ή θέλουμε τον τουρίστα που είναι πιο επιφυλακτικός, ξοδεύει πολλά περισσότερα, δυσκολότερα έρχεται, αλλά δεν ξέρω, είναι τελείως διαφορετικό μοντέλο, δεν ξέρω αν έχετε πρόχειρη την απάντηση στο δίλημμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Την έχω γιατί το συζητάγαμε και τα λέγαμε πριν από την κρίση της πανδημίας. Μιλάγαμε για διαχείριση προορισμών, για εμπλουτισμένο προϊόν το οποίο θα δημιουργεί μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία αλλά και τώρα, μέσα στην κρίση, η καμπάνια που επιχειρήσαμε και που ουσιαστικά δημιουργήσαμε και δωρίσαμε στο υπουργείο τουρισμού και την κυβέρνηση, ουσιαστικά αυτό κάνει. Επιχειρεί ένα rebranding της χώρας, από μια χώρα η οποία απλώς πουλάει το καλοκαίρι σαν ένα μέσο για να προσελκύσει μαζικό τουρισμό. Το brandάρει εξαρχής, να δημιουργήσει αυτή την αίσθηση του ελληνικού καλοκαιριού σαν κάτι διαφορετικό από το ισπανικό, το πορτογαλικό ή το ιταλικό καλοκαίρι. Ένα καλοκαίρι το οποίο έχει προστιθέμενη αξία, το οποίο είναι αυτό που είπαμε, ένα state of mind, το οποίο είναι ελευθερία, άνεση να είσαι με τους ανθρώπους που αγαπάς και ένα καλοκαίρι το οποίο μπορεί αυτή την ιδιαίτερη χρονιά του κορωνοϊού και της πανδημίας να το ζήσεις από κάπου αλλού και να συνεχίσεις να επιθυμείς κάποια στιγμή να το ζήσεις και δια ζώσης.
ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΛΙΑΝΗ: Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Γιάννη Ρέτσο, πρόεδρο του ΣΕΤΕ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Εγώ σας ευχαριστώ πολύ, καλή συνέχεια.
