Μπορείτε να ακούσετε την συνέντευξη εδώ (02:44- 16:23) και δείτε παρακάτω την σχετική απομαγνητοφώνηση.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Έχω τη χαρά να φιλοξενώτον Πρόεδρο του ΣΕΤΕ, τον κ. Γιάννη Ρέτσο, να δούμε ποιες είναι οι εκτιμήσεις του αυτή τη στιγμή, φαντάζομαι από μέρα σε μέρα αυτές διαφοροποιούνται. Νέα δεδομένα μπαίνουν στην εξίσωση. Είναι γνωστό, ότι οι μεταφορές και ο τουρισμός είναι οι πρώτοι κλάδοι που επλήγησαν από τον κορωνοϊό και όλες οι δυσοίωνες προβλέψεις που βλέπουμε από διάφορους οίκους, ακόμη και τις ενδιάμεσες προβλέψεις της Κομισιόν που βγήκαν εχθές, βλέπουμε ότι έχει να κάνει με το μέγεθος της κατανάλωσης το 2020 άρα και με το εύρος της απομείωσης του τουρισμού που παίζει τέτοιο σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας. Κ. Ρέτσο, καλό σας μεσημέρι, τι κάνετε;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Καλησπέρα κ. Ντιγριντάκη. Καλά εσείς.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Δεν ξέρω αν διαθέτετε και αυτά τα προσόντα, ανάλογα με τον Χουντίνι ή τον Ντέιβιντ Κόπερφιλντ, αλλά θα ήθελα έτσι να μου μεταφέρετε την αίσθησή σας για το πότε αναμένουμε ένα ρεαλιστικό άνοιγμα της σεζόν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Τα θέσατε σωστά τα τεράστια ζητήματα. Κατ’ αρχήν ο τουρισμός και οι μεταφορές πρώτοι επλήγησαν σε αυτή τη συγκυρία και τελευταίοι θα ανακάμψουν. Είναι αυτονόητο αυτό. Επίσης τα θετικά ποσοστά ως προς την εξέλιξη της ανεργίας του Φεβρουαρίου δυστυχώς οι επόμενοι μήνες θα τα διαψεύσουν δραματικά…
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ:… περσινά ξινά σταφύλια δηλαδή, το ξεχνάμε αυτό …
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Το Q3 του 2019 η απασχόληση στον τουρισμό ήταν 700.000 άνθρωποι, που πρέπει να δούμε φέτος πόσοι από αυτούς θα μπορέσουν να βρουν δουλειά. Όσον αφορά στις προβλέψεις κ. Ντιγριντάκη, όπως σωστά είπατε, τα πράγματα διαφοροποιούνται μέρα με τη μέρα. Το βέβαιο που δεν έχουμε σήμερα και για αυτό το λόγο δεν μπορούμε να κάνουμε καμία πρόβλεψη, είναι πότε και υπό ποια συνθήκη θα ξαναπετάξουν τα αεροπλάνα. Κι αν δεν υπάρχει τρόπος πτήσεων, δεν μπορεί κανείς να προβλέψει αν θα μπορέσει να ανακτήσει έστω και ένα μικρό κομμάτι αυτού του συνολικού τουριστικού εισοδήματος που είχαμε και πέρυσι. Εκείνο που μπορώ να σας πω και είμαι σε θέση να γνωρίζω και από πληροφορίες και από επαφές με την ΕΕ, δεν πρέπει να αναμένουμε πτήσεις μαζικές, εντός εισαγωγικών έτσι, όχι την πρότερη κατάσταση, αλλά τέλος πάντων πέρα από κάποιες βασικές που υπάρχουν αυτή τη στιγμή, τουλάχιστον πριν τα μέσα του Ιουνίου. Αυτό είναι το απόλυτα βέβαιο. Άρα κοιτάμε για μετά από εκεί και για να είμαστε και πιο ρεαλιστές, θεωρώ ότι πτήσεις και με βάση διακρατικές συμφωνίες από το εξωτερικό, θα μπορούμε να δούμε από τα τέλη Ιουλίου, Αύγουστο και μετά.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Ακούγεται ότι περισσότερα από 3.000 ξενοδοχεία θα είναι κλειστά φέτος και χιλιάδες επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων θα ακολουθήσουν την ίδια οδό. Αυτό σημαίνει, αλυσιδωτό πάει αυτό, ότι δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στον τουρισμό δεν πρόκειται να προσληφθούν. Πώς θα πάρουν τα κατάλληλα, εσείς είστε στα κέντρα των αποφάσεων, τι μέριμνα θα υπάρχει για αυτούς πρέπει να συμπληρώσουν ένα συγκεκριμένο αριθμό ενσήμων για να μπουν στο ταμείο ανεργίας. Αυτοί που ήταν προηγουμένως παραμένουν να είναι, συνεχώς δίνονται αυτές οι παρατάσεις, θα έχουμε επιδότηση της εργασίας, τι προβλέπετε σε αυτό το κομμάτι;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ναι κ. Ντιγριντάκη, είναι πολυπαραμετρικό το ζήτημα της απασχόλησης, γιατί δεν αρκεί να επεκταθεί αυτό…
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Έχω δύο ερωτήματα για αυτό το κομμάτι ακριβώς αυτή τη στιγμή, για αυτό σας τα μεταφέρω.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Δεν αρκεί η παράταση του επιδόματος ανεργίας. Το επίδομα ανεργίας γνωρίζετε ότι είναι γύρω στα 400 ευρώ. Άρα ουσιαστικά, διατήρηση απλά ενός επιδόματος ανεργίας για παραπάνω από 12 μήνες, δεν εξασφαλίζει όρους διαβίωσης για μία οικογένεια. Άρα λοιπόν από τη στιγμή που έχουμε μπροστά μας μία σεζόν πολύ διαφορετική από τις υπόλοιπες και υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα υπάρξουν κάποιες πτήσεις και κάποιες διακρατικές συμφωνίες που θα διασφαλίζουν κάποιους ξένους να έρθουν στην Ελλάδα, το πιο σημαντικό από όλα είναι η κινητροδότηση εκείνη για να διατηρηθούν, να ανοίξουν όσο περισσότερες επιχειρήσεις γίνεται και να διατηρηθούν ενεργές όσο περισσότερες θέσεις εργασίας. Το μοντέλο αυτό που είναι σε επεξεργασία, θα βασιστεί στο μοντέλο το ευρωπαϊκό αυτή τη στιγμή. Δηλαδή μία τριπλή συμμετοχή, επιχείρησης, κράτους και εργαζομένου, προκειμένου και η επιχείρηση να μειώσει το κόστος σε σημείο που να της επιτρέπεται να λειτουργήσει, έστω και για κάποιο διάστημα, η 12μηνη είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί, το κράτος να επιδοτεί ένα μέρος της απώλειας του εργαζομένου και ο εργαζόμενος βέβαια να υφίσταται μια απώλεια, αλλά το κρίσιμο είναι να διατηρεί θέσεις εργασίας και να αμείβεται περισσότερο από τις ώρες που απασχολείται. Και προφανώς πάνω από το επίδομα της ανεργίας. Είναι κρίσιμο και να διατηρηθούν θέσεις και να εξασφαλιστεί παραπάνω εισόδημα για τον εργαζόμενο, διότι το απλό επίδομα ανεργίας δεν σου διασφαλίζει αξιοπρεπείς όρους διαβίωσης για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Λόγω της επιτυχημένης κατά γενική ομολογία, ακόμη και από τους επικριτές της, διαχείρισης της κρίσης από την ελληνική κυβέρνηση, στο θέμα του κορωνοϊού, η χώρα μας είναι αυτή τη στιγμή στις επάλξεις του ενδιαφέροντος και εκτιμάτε ότι αυτό το ενδιαφέρον δύναται να μετατραπεί σε ισχυρή ζήτηση για last minute τουρίστες; Και ένα δεύτερο σκέλος της ίδιας ερώτησης, παραμένουν κρατήσεις από τον Ιούλιο και μετά;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Πάω στο δεύτερο σκέλος. Κρατήσεις μπορεί να παραμένουν αλλά αυτή τη στιγμή δεν είναι δεδομένο ότι θα πραγματοποιηθούν, αφού όπως σας είπα ακόμη δεν υπάρχει πρόβλεψη για τα αεροπλάνα. Άρα λοιπόν, και με δεδομένο ότι οι αεροπορικές εταιρείες ανακοινώνουν ακύρωση δρομολογίων λίγες μέρες πριν, γιατί είναι η υποχρέωση της αποζημίωσης όπως γνωρίζετε, που είναι πάρα πολύ μεγάλο ζήτημα και θέμα, άρα λοιπόν, όλα αυτή τη στιγμή, ότι κράτηση μάλλον είναι στα βιβλία ξενοδοχείων Ιούνιο – Ιούλιο, είναι ουσιαστικά υποθετικές κρατήσεις. Το μεγαλύτερό τους μέρος δεν θα πραγματοποιηθεί. Τώρα, όσον αφορά στο πρώτο μέρος της ερώτησης είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα έχει ισχυροποιήσει πάρα πολύ το brand της, σαν μια χώρα σοβαρή, που ξέρει και μπορεί με σοβαρότητα να διαχειρίζεται τα προβλήματά της. Θεωρώ ότι η κεφαλαιοποίηση η μεγάλη θα γίνει του χρόνου. Φέτος, ότι ανακτηθεί τελευταία στιγμή θα οφείλεται κατά πολύ μεγάλο ποσοστό σε αυτό. Αλλά νομίζω ότι σε αυτό το πολύ ισχυρό brand πρέπει να κτίσουμε τα επόμενα χρόνια, ξεκινώντας από το 2021 που θα γίνει η πρώτη μεγάλη προσπάθεια να ανακτήσουμε ότι θα χάσουμε φέτος.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Με βάση την αλυσίδα της λογικής που θέσατε, με το άνοιγμα των αεροπορικών εταιρειών και λοιπά, που είναι δεδομένο ότι τα αεροπορικά εισιτήρια θα είναι πιο ακριβά, με χαμηλότερες πληρότητες δεν βγαίνει δηλαδή, να υπάρχει ένα ισοζύγιο αντιμετώπισης του θέματος, η χώρα μας οφείλει να έχει ένα προϊόν το οποίο να είναι ανταγωνιστικό. Ξέρω ότι έχετε υποβάλει αιτήματα ως Σύνδεσμος στην κυβέρνηση και 15 του μηνός, την άλλη εβδομάδα, περιμένουμε να ακούσουμε λοιπόν ποια είναι αυτά τα μέτρα. Αν είχατε την καλοσύνη, να μας τα πείτε, τα 2-3 βασικά, αναφορικά με το ΦΠΑ στο πακέτο….
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ναι, το χωρίσαμε αν θέλετε σε άξονες. Κατ’ αρχήν στον ΣΕΤΕ από την αρχή τοποθετηθήκαμε ότι θα κινηθούμε σε όλη αυτή την κρίση με σοβαρότητα, ρεαλισμό και κτίζοντας αξιοπιστία. Με ότι σημαίνει αυτό προς όλους τους αποδέκτες. Νομίζω το έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα. Γι’ αυτό και τα θέματα που έχουμε θέσει και στις απευθείας επαφές που είχαμε με τον πρωθυπουργό και το επιτελείο του, αλλά και μέσω των επιστολών που ουσιαστικά επανεπιβεβαίωσαν το στόχο αυτό και από τους 13 πανελλήνιους φορείς-μέλη του ΣΕΤΕ, επανεπιβεβαιώθηκε αυτός ο στόχος και αυτή η στρατηγική, κινούνται σε δύο άξονες, της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητας. Ως προς τη βιωσιμότητα, είπαμε πριν για την επιδότηση της εργασίας, πολύ σημαντικό για επιχειρήσεις και εργαζόμενους, τα εργαλεία ρευστότητας, τα οποία είναι επίσης πάρα πολύ σημαντικό θέμα για την επανεκκίνηση της οικονομίας…
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: …πάντως οι τράπεζες δεν πάνε, δεν αγκαλιάζουν…
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Θα σας πω μετά για αυτό, να πω λίγο για το κομμάτι της ανταγωνιστικότητας. Το ένα θέμα της μείωσης του ΦΠΑ σε όλο τον τουρισμό, είναι μία άσκηση που δημοσιονομικά μπορεί να φαίνεται ότι δεν βγαίνει, αλλά πρέπει ο ΦΠΑ να χρησιμοποιηθεί σαν εργαλείο ανταγωνιστικότητας, τουλάχιστον τους επόμενους 18 μήνες και στο κατάλυμα, και στην εστίαση και στο τουριστικό πακέτο και στις μεταφορές, προκειμένου να μπορέσουμε να ανακτήσουμε μέρος της πίτας που χάνουμε.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Τους 18 μήνες, είναι πολύ σωστό αυτό που λέτε γιατί από τώρα, σε λίγο, δεν ξέρω αν γίνεται αυτό, πώς γίνεται παραδοσιακά, θα γίνουν συμβόλαια για το 2021. Οπότε για αυτό το λέω.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Προφανώς, προφανώς… Και το 2021 κ. Ντιγριντάκη θα ανακάμψουν και οι αγορές οι οποίες τώρα είναι κατεστραμμένες, η ισπανική, η γαλλική και η ιταλική, που είναι στο top 5 των παγκοσμίως. Οπότε του χρόνου ο ανταγωνισμός, μπορεί να έχουμε εμείς καλό brand και να θέλουμε να το κεφαλαιοποιήσουμε, αλλά θα έχουμε και πάρα πολύ σκληρό ανταγωνισμό, αυτό να μην το ξεχνάμε.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Μου έκανε εντύπωση κοιτώντας το ΦΠΑ στη διανυκτέρευση η Γαλλία γιατί είναι τόσο χαμηλά και εμείς είμαστε τόσο ψηλά, πάντα μου έκανε εντύπωση αυτό, δεν το έχω καταλάβει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Η Ελλάδα έχει περίπου στο πακέτο διπλάσιο ΦΠΑ απ’ ότι είναι ο μέσος ΦΠΑ της Μεσογείου, Πορτογαλίας, Ισπανίας, Γαλλίας, Ιταλίας.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Είναι συγκλονιστικό αυτό που συμβαίνει. Τέλος πάντων. Οι αγορές που δυνητικά από τον Ιούλιο μπορούμε να «χτυπήσουμε» τουριστικά, το λέω αυτό γιατί προχτές μίλαγα με Ρωσία και μίλαγα μάλιστα με μια γνωστή μου, τη διευθύντρια του Συνδέσμου tour operator της Ρωσίας και μου είπε ότι αν διευκολυνθούν οι Ρώσοι στη βίζα, σημαίνει ότι μπορούμε να έχουμε πάνω από 2 εκατ. Ρώσους φέτος, δεδομένου ότι η Τουρκία έχει τεράστιο θέμα, έτσι;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ξέρετε κ. Ντιγριντάκη, καλώς ή κακώς, εγώ θα έλεγα καλώς, οι επόμενοι μήνες θα κινηθούν και με βάση τα υγειονομικά δεδομένα. Αυτό είναι ξεκάθαρο, το έχει κάνει κατανοητό από την πρώτη στιγμή η κυβέρνηση και άλλωστε το κεφαλαιοποιεί αυτή τη στιγμή, αυτή την καλή διαχείριση. Άρα λοιπόν, οποιαδήποτε διακρατική συμφωνία γίνει, οποιαδήποτε συμφωνία της Ελληνικής κυβέρνησης με ξένη χώρα, θεωρώ ότι θα ξεκινάει από το υγειονομικό. Ξέρω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν συζητήσεις με χώρες μικρές βέβαια, που όμως έχουν κάνει καλή διαχείριση όπως είναι το Ισραήλ και η Κύπρος…
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Θα υπογραφεί και μία συμφωνία τώρα, μεταξύ των τριών χωρών, ναι.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Όποια συζήτηση εξελιχθεί, θα έχει και τον υγειονομικό παράγοντα. Άρα λοιπόν για να καταλήξω στο ερώτημα σας με τη Ρωσία. Η Ρωσία είναι πραγματικά μια πολύ σημαντική αγορά για την Ελλάδα. Έως το 2015-2016 κινούνταν πολύ ανοδικά, μετά υπέστη μια μεγάλη κάμψη, κυρίως γιατί επανήλθε η Τουρκία με πάρα πολύ ανταγωνιστικές τιμές και πήρε μεγάλο κομμάτι της Ρωσικής αγοράς, αλλά και άλλες χώρες. Αυτή τη στιγμή λοιπόν υπάρχει ενδιαφέρον, δεν ξέρω κατά πόσο είναι υγειονομικά αξιόπιστη η Ρωσία. Αυτό θα το αποφασίσει βέβαια η χώρα μας, με τους υγειονομικούς της συμβούλους, όταν τεθεί αυτό το ζήτημα.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Πάντως φαντάζομαι και εσείς συμφωνείτε ότι δεν είναι δυνατόν, αν εξαιρέσουμε τον Λίβανο που έχει capital controls αλλά οι πλούσιοι θα ταξιδέψουν, μια άλλη δυνητική αγορά, όπως είναι ο αραβικός κόσμος, δεν είναι δυνατόν να μείνει στο Κατάρ και στα Εμιράτα με 50 βαθμούς. Θα θέλει να ταξιδέψει σίγουρα και εμείς είμαστε ο πλέον ασφαλής προορισμός για αυτό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Είναι προφανές και υπάρχουν και προορισμοί εδώ στην Ελλάδα οι οποίοι είναι πάρα πολύ δημοφιλείς στις αραβικές χώρες. Αλλά καταλήγω πάλι σε αυτό που λέω από την αρχή της συνομιλίας μας. Τα πάντα στο τέλος θα καταλήξουν σε συμφωνίες μεταξύ των κρατών. Προφανώς ενιαία οδηγία, ειδικά για εκτός ΕΕ χώρες, δεν πρόκειται να υπάρξει.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Επειδή δεν θέλω να μπω στην παραφιλολογία των προηγούμενων ημερών αναφορικά με τα πρωτόκολλα ασφαλείας στα ξενοδοχεία, τα υγειονομικά και τα λοιπά, ήθελα να ρωτήσω, δηλαδή ο άλλος θα έρθει στο ξενοδοχείο, μην αισθάνεται ότι έχει έρθει στο νοσοκομείο. Φαντάζομαι να περιμένουμε να ακούσουμε κάτι σε δύο μέρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ήταν η αρχική μας θέση και στην οποία θέση συμπέσαμε και με το ΞΕΕ στην πρώτη τηλεδιάσκεψη που έγινε για το θέμα αυτό πριν από 10 μέρες, με συμμετοχή στελεχών του Μεγάρου Μαξίμου, του υπουργού τουρισμού και του ΕΟΔΥ σε κορυφαίο επίπεδο, ο πρόεδρος κ. Αρκουμανέας και ο λοιμωξιολόγος ο κ. Τσιόδρας. Εκείνο που θέσαμε από την αρχή και συμφωνήσαμε είναι ότι εάν κάποια στιγμή αποφασίσει η χώρα να ανοίξει τον τουρισμό της, θα πρέπει να υπάρχουν και διαδικασίες που προστατεύουν μεν εργαζόμενους, επιχειρήσεις και πελάτες, αλλά δεν θα κάνουν τα ξενοδοχεία και τις επιχειρήσεις, νοσοκομεία και κέντρα διαγνωστικά. Εκείνο που δεσμευτήκαμε εμείς και το ξεκαθαρίζω μια και καλή, το έχω κάνει πολλές φορές, αλλά γίνονται παρανοήσεις, κάποιες φορές αθέλητα και κάποιες φορές και εσκεμμένα, εκείνο που είπαμε, είναι ότι το κράτος αποφασίζει με τους συμβούλους τους υγειονομικούς. Εμείς για να βοηθήσουμε σε αυτή την προσπάθεια θα έχουμε μια αν θέλετε πρόταση για καταλύματα, την οποία θα καταθέσουμε και μαζί με το ΞΕΕ και για τουριστικά λεωφορεία και για μεταφορές-ακτοπλοΐα έως τη Δευτέρα. Αυτό όμως δεν είναι το σχέδιο που ζητούμε να εφαρμοστεί. Είναι η πρόταση του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος ξέρει τον τρόπο λειτουργίας του, προς την αρμόδια κυβέρνηση, η οποία θα κληθεί να το συμπληρώσει, να το διαφοροποιήσει με τη γνώμη των υγειονομικών και να καταλήξει τελικά στο κυβερνητικό σχέδιο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Αυτή είναι η εικόνα, αυτή είναι η πραγματικότητα και οτιδήποτε άλλο λέγεται ή γράφεται, τουλάχιστον δεν είναι σε γνώση δική μου και του ΣΕΤΕ.
ΧΑΡΗΣ ΝΤΙΓΡΙΝΤΑΚΗΣ: Γιάννης Ρέτσος, πρόεδρος του ΣΕΤΕ, ελπίζω να έχετε ένα καλό απόγευμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Επίσης και όλα να πάνε καλά.
