Βασίλης Χιώτης: Θα μιλήσουμε με τον Πρόεδρο του ΣΕΤΕ που όσο να ’ναι καλύτερα τα ξέρει από εμάς. Καλό μεσημέρι κύριε Ρέτσο.
Νότης Παπαδόπουλος: Ξέρει πράγματα και δεδομένα.
Γιάννης Ρέτσος: Καλό μεσημέρι και στους 2 σας και καλό φθινόπωρο.
Βασίλης Χιώτης: Ευχαριστούμε πολύ, το ίδιο ευχόμαστε και σε εσάς με γεμάτα τα ξενοδοχεία και το φθινόπωρο, όσο το δυνατόν.
Νότης Παπαδόπουλος: Και γεμάτες τις τσέπες των ανθρώπων που ασχολούνται με τον τουρισμό, που είναι η μεγάλη μας βιομηχανία.
Γιάννης Ρέτσος: Το θετικό είναι για όλη την κοινωνία, για όλη την οικονομία. Ο τουρισμός ξέρουμε όλοι τι είναι, τι αποτύπωμα έχει, οπότε θα είναι κάτι πραγματικά καλό να συμβεί.
Βασίλης Χιώτης: Πως πήγαμε λοιπόν; Από τα στοιχεία που έχετε τι βλέπετε;
Γιάννης Ρέτσος: Να σας πω την αλήθεια, παρότι ότι ως ΣΕΤΕ είμαστε πάντοτε συντηρητικοί στις προβλέψεις, μας εξέπληξε και εμάς η θετική τροπή που πήραν τα πράγματα Ιούλιο και Αύγουστο. Αν θέλετε ακόμα και στο θετικό μας σενάριο, που κάναμε εκεί γύρω στον Μάϊο, δεν περιμέναμε αυτή την εξέλιξη, πραγματικά ο Ιούλιος και ειδικά ο Αύγουστος -τον Αύγουστο υπήρξαν περιοχές τουριστικοί προορισμοί οι οποίοι πέρασαν ακόμα και τα νούμερα του 2019. Αυτό προφανώς αντιλαμβάνεστε ότι στα ετήσια έσοδα μπορεί να μην λέει πολλά, λέει όμως άλλα σημαντικά πράγματα. Λέει, καταρχήν, ότι η Ελλάδα έχει ένα πολύ θετικό momentum, είναι ο προορισμός της Μεσογείου ο οποίος μέχρι σήμερα τουλάχιστον με τα στοιχεία του EuroControl, έχει τη μικρότερη μείωση σε σχέση με όλους τους άλλους προορισμούς σε σχέση με το 2019. Έχει δηλαδή ανακτήσει το μεγαλύτερο μέρος αν θέλετε σε σχέση με τους άλλους προορισμούς της Μεσογείου. Αυτό λοιπόν είναι το ένα θετικό. Το άλλο θετικό, είναι ότι με δεδομένο ότι το τρίτο τρίμηνο του χρόνου, τον Ιούλιο- Αύγουστο- Σεπτέμβριο, έχουμε σχεδόν τα 2/3 των ετήσιων τουριστικών εσόδων μας, όταν αυτό το τρίμηνο πάει καλά -και ήδη ο Ιούλιος Αύγουστος έχει πάει καλά, περιμένουμε τώρα να δούμε τον Σεπτέμβριο- αυτό σημαίνει ότι στο σύνολο μπορούμε να περιμένουμε ένα καλό νούμερο καλύτερο από αυτό που προϋπολογίζαμε, το οποίο θα είναι πάρα πολύ σημαντικό για την εξέλιξη των πραγμάτων από εδώ και πέρα.
Νότης Παπαδόπουλος: Πάνω από το 50% που λέγατε κάποια στιγμή.
Γιάννης Ρέτσος: Ναι, αυτό το λέγαμε σαν το πολύ αισιόδοξο σενάριο.
Νότης Παπαδόπουλος: Το είχα ακούσει αυτό.
Γιάννης Ρέτσος: Με τα σημερινά δεδομένα, όχι μόνο δεν είναι απίθανο, αλλά έχει φτάσει να είναι το βασικό σενάριο πλέον. Αλλά θα εξαρτηθεί -το αλλά που βάζουμε, και είναι πάρα πολύ σημαντικό και έχει να κάνει με την εφαρμογή, την πανδημία, με το πως θα λειτουργήσουμε εμείς το επόμενο διάστημα, αλλά και πολιτικά πως θα μπούνε οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες στο φθινόπωρο σε σχέση με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Tο τι θα γίνει Σεπτέμβριο – Οκτώβριο είναι πάρα πολύ σημαντικό και βέβαια τους επόμενους μήνες τους χειμερινούς, γιατί μην ξεχνάμε ότι ο τουρισμός μπορεί στο μυαλό μας να είναι μια δραστηριότητα του καλοκαιριού, αλλά τα τελευταία χρόνια και με την ανάπτυξη που έχει στην Ελλάδα είναι πλέον μια δωδεκάμηνη δραστηριότητα. Και υπάρχουν πάρα πολλοί προορισμοί και αστικοί και ορεινοί χειμερινοί οι οποίοι παραμένουν κλειστοί από τον Φεβρουάριο του 2020. Άρα, είναι πολύ σημαντικό να λειτουργήσουν φέτος αυτοί οι προορισμοί και θα λειτουργήσουν μόνο αν με κάποιο τρόπο ελεγχθεί η πανδημία και δεν πάμε στον περσινό χειμώνα. Προσωπικά, αν θέλετε την εκτίμησή μου, είναι ότι δεν θα πάμε, αλλά με προβληματίζει λίγο το πως θα χειριστούν την κατάσταση πολιτικά οι Ευρωπαϊκές χώρες. Και τι εννοώ με αυτό. Εννοώ σε ποιο βαθμό θα αρχίσουν να ξαναχρησιμοποιούν περιοριστικά μέτρα για τα ταξίδια προκειμένου να κρατήσουν πιο ασφαλή τον πληθυσμό τους και εντός συνόρων καραντίνες και τέτοιου είδους μέτρα.
Νότης Παπαδόπουλος: Να μην μας κλείνουν δηλαδή.
Βασίλης Χιώτης: Πόσοι θα τρομάξουν από την πανδημία το φθινόπωρο.
Γιάννης Ρέτσος: Ακριβώς. Και επειδή μην ξεχνάμε ότι έχουμε και γεγονότα, για παράδειγμα εκλογές στη Γερμανία τέλος Σεπτεμβρίου, αυτό ας πούμε συνηγορεί ότι οι Γερμανοί θα κρατήσουνε μια πιο σκληρή στάση στο κομμάτι αυτό από ότι αν δεν είχαν εκλογές. Άρα λοιπόν αυτοί είναι οι αστάθμητοι παράγοντες αυτή τη στιγμή, αλλά γενικά μένουμε σε αυτό που ξέρουμε μέχρι σήμερα ότι τα πράγματα έχουνε πάει πολύ καλύτερα από αυτό που περιμέναμε.
Βασίλης Χιώτης: Τώρα εγώ μπερδεύτηκα λίγο. Αυτό το 50% του 2019 με τα στοιχεία που έχετε του Ιουλίου και του Αυγούστου το έχουμε πιάσει;
Γιάννης Ρέτσος: Τα στοιχεία κύριε Χιώτη βγαίνουν με χρονοκαθυστέρηση από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Βασίλης Χιώτης: Από τις ενδείξεις που έχετε.
Γιάννης Ρέτσος: Από τις ενδείξεις που έχουμε μαζί με τον Σεπτέμβριο και τη ροή που έχει αυτή τη στιγμή βάζοντας και ένα συγκρατημένο έσοδο του τελευταίου τριμήνου που ούτως ή άλλως δεν είναι τουριστικό τρίμηνο, θεωρώ ότι θα τα πιάσουμε.
Νότης Παπαδόπουλος: Αλλά και τον Οκτώβριο ακούμε ότι υπάρχουν κρατήσεις.
Γιάννης Ρέτσος: Ο Οκτώβριος είναι ο ισχυρότερος μήνας του τελευταίου τριμήνου και ναι, υπάρχουν κρατήσεις. Εκεί θα παίξει πολύ μεγάλο ρόλο η συμπεριφορά των χωρών της Ευρώπης ως προς το τι περιορισμούς θα βάλουν, αν θα βάλουν στα ταξίδια.
Βασίλης Χιώτης: Αυτή η απότομη άνοδος κύριε Ρέτσο οφείλεται σε τουρίστες που ήρθαν από το εξωτερικό ή σε Έλληνες τουρίστες που ήταν κλεισμένοι όλο το χειμώνα και είπαν φέτος ότι και να γίνει το καλοκαίρι εγώ κάπου θα πάω;
Γιάννης Ρέτσος: Κοιτάξτε να δείτε. Οι Έλληνες φέτος ταξίδεψαν πάρα πολύ και ένας από τους λόγους που υπήρχε συνωστισμός σε πάρα πολλά νησιά, αλλά και σε ηπειρωτικούς προορισμούς ήταν προφανώς και η παρουσία πολλών Ελλήνων. Ότι σας έλεγα μέχρι τώρα είναι να κάνει με το εισερχόμενο κομμάτι, γιατί όταν μιλάμε για έσοδα, εμείς ουσιαστικά αυτό μετράμε, το συνάλλαγμα το οποίο έχει την αξία του για την οικονομία. Το υπόλοιπο είναι εσωτερική κατανάλωση. Όχι ότι δεν έχει προφανώς αξία για τους επαγγελματίες του κλάδου στους προορισμούς, αλλά για τα μεγέθη της οικονομίας το σημαντικό είναι το συνάλλαγμα. Γιατί όταν μιλάμε για το 50% μιλάμε προφανώς για όλο το συνάλλαγμα.
Νότης Παπαδόπουλος: Και ποιοι ήταν οι πρωταθλητές; Δηλαδή πάλι είχαμε Γερμανούς, Εγγλέζους που ακούμε συνήθως, Γάλλους;
Γιάννης Ρέτσος: Φέτος οι Γάλλοι, μέχρι στιγμής, φαίνεται να είναι οι πρώτοι σε αφίξεις οι οποίοι ήταν πάντα παραδοσιακά στη πεντάδα, αλλά φέτος είναι πρώτοι. Οι Άγγλοι έχουν υστερήσει πάρα πολλοί, γιατί ουσιαστικά άρχισαν να ταξιδεύουν τον Αύγουστο και πάλι περιορισμένα, οι Γερμανοί, προφανώς και είχαμε την ευχάριστη έκπληξη της Αμερικής -που δεν την περιμέναμε να σας πω την αλήθεια φέτος το 2021, αλλά ήταν μια τεράστια τονωτική ένεση
Νότης Παπαδόπουλος: Με πτήσεις πολλές και τέτοια..
Γιάννης Ρέτσος: Ναι με πολλές πτήσεις. Και το γεγονός ότι οι Αμερικάνοι είχαν παραδοσιακά και τη μεγαλύτερη κατά κεφαλή δαπάνη από όλες τις αγορές μας. Άρα λοιπόν λειτούργησε φέτος και η αμερικανική αγορά και συνεχίζουμε από ότι φαίνεται προς το παρόν.
Βέβαια, μέχρι στιγμής σας έχω παρουσιάσει μια θετική εικόνα, και είναι θετική μέχρι στιγμής. Σας βάζω το ερωτηματικό για το τι θα γίνει από εδώ και πέρα. Θα εξαρτηθεί από την πανδημία. Αλλά κάποια στιγμή θα πρέπει να ξαναπιάσουμε τη κουβέντα από εκεί που την είχαμε αφήσει το 2019 -προ πανδημίας, που ο ΣΕΤΕ μιλούσε για αλλαγή μοντέλου και αλλαγή ουσιαστικά του τουρισμού μας. Γιατί πλέον, με την πανδημία, ο τουρισμός άλλαξε, άπαξ και διαπαντός και εκείνο που διαπιστώσαμε φέτος, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, σε όλους τους προορισμούς και όχι σε λίγους, είναι μια υπερσυγκέντρωση κόσμου σε προορισμούς που δεν αντέχουν. Σε προορισμούς που έχουν πολύ χαμηλές υποδομές, σε προορισμούς που πλέον δεν μπορούν να αντέξουν αυτό τον κόσμο. Από του χρόνου και μετά, που θεωρούμε ότι τα μεγέθη, που θα μιλάμε πλέον εκτός covid, αν συνεχίσουμε να έχουμε αυτά τα προβλήματα χωρίς να τα αντιμετωπίζουμε θα έρθει σύντομα η χρονική εκείνη στιγμή που η Ελλάδα θα πάψει να είναι δημοφιλής τουριστικός προορισμός και θα πάψει να είναι καλός προορισμός.
Νότης Παπαδόπουλος: Θα ταλαιπωρείται ο κόσμος.
Γιάννης Ρέτσος: Πέρα από την ταλαιπωρία, δεν θα παίρνει αυτό που πληρώνει.
Νότης Παπαδόπουλος: Γιατί συνέβη αυτό; Πως φτάσαμε σε μη γνωστούς προορισμούς τόσος κόσμος;
Γιάννης Ρέτσος: Άμα σκεφτείτε ότι μια δεκαετία πριν είχαμε όχι πάνω από 15 εκατ. τουρίστες και το 2019 φτάσαμε τα 35 εκατ., αντιλαμβάνεστε ότι ενώ ήταν δεκαετία δημοσιονομικής κρίσης με μηδέν επενδύσεις, αντιλαμβάνεστε ότι χωρίς να επενδύεις πως εξαντλείς τους τοπικούς σου πόρους σε ότι σημαίνει αυτό. Αυτή λοιπόν είναι η κουβέντα για την επόμενη μέρα, γιατί από πλευράς brand και από πλευράς φήμης και επιθυμίας του ξένου κόσμου να ταξιδέψει είμαστε σε πάρα πολύ καλό επίπεδο.
Νότης Παπαδόπουλος: Και επίσης θα θέλαμε έναν καλύτερο τουρίστα. Έτσι δεν είναι; Αντί να είναι με το σακίδιο να έχει και περισσότερα χρήματα.
Γιάννης Ρέτσος: Ο καλύτερος τουρίστας θα έρθει με το καλύτερο προϊόν. Καλύτερο προϊόν πέρα από αυτό που λέμε το πακεταρισμένο προϊόν σημαίνει καλύτερος προορισμός, καλύτερες υποδομές και βέβαια ο τουρίστας ο οποίος θα είναι στον προορισμό θα περνάει καλά. Όχι να ακυρώνεται η πτήση του και να μην μπορεί να φτάσει στο λιμάνι, γιατί είναι κλειστοί οι δρόμοι και φτάνοντας στο λιμάνι να έχει καθυστέρηση 3 ώρες το πλοίο. Γιατί είναι πράγματα που έχουν συμβεί.
Βασίλης Χιώτης: Αυτή είναι μια μεγάλη κουβέντα που πρέπει κάποια στιγμή να γίνει.
Γιάννης Ρέτσος: Αν μιλάμε για το ¼ του ΑΕΠ της χώρας προ πανδημίας δεν ξέρω αν θα γίνει πάλι το ¼, αλλά σίγουρα θα είναι ένα σημαντικό κομμάτι του ΑΕΠ. Για να το διατηρήσουμε αυτό το σημαντικό κομμάτι του ΑΕΠ είναι αυτή τη στιγμή, η ώρα να κάνουμε τις απαραίτητες ενέργειες.
Νότης Παπαδόπουλος: Πάντως, στα περισσότερα νησιά μας έχουν «κουρασμένες» υποδομές το καλοκαίρι. Δηλαδή δεν έχεις που να παρκάρεις, είναι δύσκολο να φας καλό φαγητό, τεράστια προβλήματα. Εγώ ξέρω από 3 νησιά που πήγα το καλοκαίρι, πήγα στη Τζιά έχει μεγάλα προβλήματα τέτοια, πήγα στην Αμοργό, πέρασα και από την Πάρο.
Γιάννης Ρέτσος: Ξέρετε, η πανδημία δημιούργησε και ένα άλλο ζήτημα το οποίο το αντιμετωπίσαμε φέτος, γιατί σας λέω δεν περιμέναμε και αυτή την έξαρση του Ιουλίου και του Αυγούστου, ότι υπήρχε τεράστιο θέμα ανθρώπινου δυναμικού. Δηλαδή, πολλοί νέοι άνθρωποι στους 18 μήνες της πανδημίας εγκατέλειψαν τον τουρισμό και μπόρεσαν και βρήκαν απασχόληση σε άλλους τομείς της οικονομίας οι οποίοι υπέρ απέδωσαν στη διάρκεια της πανδημίας. Υπήρχε λοιπόν ένα τεράστιο ζήτημα να βρεθεί κόσμος να δουλέψει φέτος και για έναν δεύτερο λόγο, ότι φέτος η σεζόν –ξέρετε παραδοσιακά η σεζόν ξεκινάει από τον Απρίλιο στους θερινούς προορισμούς- όταν ξαφνικά οι επιχειρήσεις είδαν τον Ιούλιο ότι χρειάζονται κόσμο, δεν μπορούσαν να βρουν κόσμο να δουλέψει. Και αυτό είναι ένα δεύτερο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίσαμε, το πρόβλημα της εξυπηρέτησης και της ποιότητας της υπηρεσίας το οποίο φέτος αντιμετωπίστηκε, γιατί ήταν τόσο μεγάλη η όρεξη των ανθρώπων να ταξιδέψουν και να βρεθούν επιτέλους ελεύθεροι σε μια χώρα με ήλιο, με ωραίους ανθρώπους, με ωραία φύση, κλπ αν θέλετε κρύφτηκε αυτό το πρόβλημα της ποιότητας της υπηρεσίας. Αυτό που δεν θα γίνει του χρόνου και του αντί χρόνου που θα μιλάμε πλέον για κανονικές συνθήκες. Αυτό είναι άλλη μια μεγάλη πρόκληση.
Νότης Παπαδόπουλος: Μπορεί να έπαιξε ρόλο και ότι η Κυβέρνηση έδωσε χρήματα σε κάποιους, θέλω να πω.
Γιάννης Ρέτσος: Προφανώς η αναστολή εργασίας λειτούργησε. Όσο βοήθησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης της πανδημίας, άλλο τόσο στη συνέχεια λειτούργησαν και λίγο ανασταλτικά στην επαναφορά στην αγορά εργασίας.
Βασίλης Χιώτης: Κύριε Ρέτσο ευχαριστούμε πολύ για τα στοιχεία που μας δώσατε και τη συζήτηση που είχαμε. Θα επαναλάβουμε τη συζήτηση στα τέλη Σεπτεμβρίου για να κάνουμε και ταμείο, γιατί το ταμείο θα είναι πιο ολοκληρωμένο. Καλό μεσημέρι.
Γιάννης Ρέτσος: Ευχαριστώ και εγώ και καλό μεσημέρι.
