Μπορείτε να ακούσετε την συνέντευξη εδώ (24:00- 37:37) και δείτε παρακάτω την σχετική απομαγνητοφώνηση.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Τα πάμε πάρα πολύ καλά. Ας μην γκρινιάζουμε και ας δούμε πώς θα σώσουμε ότι μπορούμε. Γι’ αυτό και έχω μαζί μου και τον κ. Ρέτσο. Καλή σας ημέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Καλημέρα σε εσάς και στους ακροατές σας.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Τι κάνετε; Πώς είστε;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Αγωνιζόμαστε. Όπως όλοι, όχι στην Ελλάδα μόνο, σε όλη την Ευρώπη, σε όλο τον κόσμο, να δούμε λίγο την επόμενη μέρα η οποία δεν είναι καθόλου εύκολη.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Διαβάζω ορισμένα βιογραφικά στοιχεία σας και βλέπω εδώ ξενοδόχος, 50 ετών, μεταπτυχιακά, κοσμογυρισμένος, έχετε λοιπόν μία αντίληψη του όλου πράγματος και θέλω χωρίς φτιασιδώματα να μας πείτε, σώζεται κάτι;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Κοιτάξτε, το 2020 κυνηγάμε 18,5 δισ. απευθείας έσοδα που ήταν το 2019. Αν με ρωτάτε τι από αυτά μπορούμε να ανακτήσουμε, θα σας πω το μόνο βέβαιο είναι ότι έχουμε τα 800 εκατ. του διμήνου. Άρα λοιπόν είμαστε σε αναζήτηση 17,5 δισ. Η χρονιά φέτος, το μεγαλύτερο μέρος της, θα χαθεί. Και θα χαθεί όχι επειδή εμείς κάναμε κάτι λάθος. Μάλιστα εμείς σαν Ελλάδα εμφανιζόμαστε και με πολύ ισχυροποιημένο brand, λόγω της πάρα πολύ καλής διαχείρισης του υγειονομικού ζητήματος απέναντι στους υπόλοιπους ανταγωνιστές μας. Αλλά οι βασικές μας αγορές φέτος, οι 5 βασικότερες, η Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και ΗΠΑ είναι αυτές που έχουν το σημαντικότερο υγειονομικό ζήτημα αυτή τη στιγμή. Είναι αυτές που οι κάτοικοί τους θα δυσκολευτούν έως και θα τους απαγορευτεί ενδεχομένως να ταξιδέψουν. Άρα λοιπόν κοιτάμε να δούμε υπό ποια συνθήκη περνώντας το 2020, θα μπορέσουν οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι να αντιμετωπίσουν το 2021, που θεωρώ ότι θα είναι η χρονιά που θα αρχίσει η ανάκτηση των απωλειών. Τώρα το πώς θα περάσουμε το 2020, είναι ένα μεγάλο ερώτημα. Είμαστε σε στενή συνεργασία σαν ΣΕΤΕ από την πρώτη στιγμή με την κυβέρνηση. Έχουμε θέσει δύο βασικά ζητήματα, δύο άξονες, τον άξονα της βιωσιμότητας και τον άξονα της ανταγωνιστικότητας. Ως προς τη βιωσιμότητα που σημαίνει ουσιαστικά ρευστότητα στις επιχειρήσεις για να επανεκκινήσουν θεωρώ ότι είμαστε σε καλό δρόμο. Από αρχές Μαΐου θα υπάρξει το εργαλείο και τα χρήματα στην αγορά να μπορέσουν οι επιχειρήσεις σιγά σιγά, όχι μόνο οι τουριστικές, και της ευρύτερης οικονομίας, να ξαναξεκινήσουν. Είναι το γνωστό εργαλείο, το εγγυοδοτικό, από την Αναπτυξιακή Τράπεζα, το οποίο θα προσφέρει μια ρευστότητα από 3,5 έως 7 δισ., θεωρώ αρκετή σε πρώτη δόση. Είδαμε και τις αποφάσεις τις χθεσινές του Συμβουλίου Κορυφής, ότι πλέον η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να αναλάβει ενεργότερο ρόλο.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Ναι αλλά από το 2021 – 2027.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ναι, αυτό πήγα να πω τώρα, με κρίσιμο ζήτημα το χρονικό. Είναι πολύ αργά, η πρόθεσή της να αναλάβει δράση, θα πρέπει οπωσδήποτε να επισπευστούν οι διαδικασίες διότι το 2020 είναι η κρίσιμη χρονιά, και στον άξονα του ανταγωνιστικού που σας είπα πέραν της βιωσιμότητας.Εκεί λοιπόν είναι η προϋπόθεση, που η οποία επιχείρηση λειτουργήσει φέτος το καλοκαίρι, τουριστική πάντα, με ποιον τρόπο θα μπορέσει να μειώσει το κόστος της μέσα από προγράμματα επιδότησης εργασίας, και όχι ανεργίας. Διότι προφανώς θα πρέπει να προστατεύσουμε τους ανέργους, θα είναι αρκετοί φέτος. Αλλά θα πρέπει να δοθούν και κίνητρα στις επιχειρήσεις και να λειτουργήσουν και να προσλάβουν κόσμο και το εισόδημα να συμπληρώνεται με μια μορφή επιδότησης από το κράτος. Αυτό λοιπόν είναι το ένα θέμα το οποίο συζητάμε και για το οποίο περιμένουμε σύντομα να έχουμε την εικόνα, για τα προγράμματα αυτά επιδότησης. Το δεύτερο θέμα είναι το θέμα του ΦΠΑ, η αποκλιμάκωσή του οποίου θα βοηθήσει, όχι τόσο φέτος, του χρόνου. Θα είναι το βασικό εργαλείο, που μαζί με το ισχυρό brand, θα προσπαθήσουμε να πάρουμε το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας από τους ανταγωνιστές μας στην υπόλοιπη Μεσόγειο.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Πρώην Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, Πρόεδρος Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, τόνιζα πριν την διεθνή έτσι διάσταση και των μέχρι τώρα δραστηριοτήτων σας. Γιατί καλό είναι από το 2021 και μετά, να βάλουμε ένα ωραίο κρασί σε μια θαυμάσια παραλία της Νάξου, να το συζητήσουμε για ώρες με τους φίλους μας. Φέτος το καλοκαίρι όμως, έχουμε τη δυνατότητα να διασώσουμε ένα μέρος των συμφωνιών που είχαν γίνει, σε μία ούτως ή άλλως διαταραγμένη, και λόγω της κατάρρευσης της μεγάλης βρετανικής τουριστικής εταιρείας πέρυσι το καλοκαίρι. Δηλαδή αυτό, σώζονται κάποια συμβόλαια; ‘Η θα πάμε για εσωτερικό τουρισμό;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Εσωτερικό ούτως ή άλλως, θα είναι μια ένεση ρευστότητας. Δεν αντικαθιστά τουριστικό συνάλλαγμα, είναι μια ένεση ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις για αυτή τη γέφυρα που είπαμε και βέβαια θα εξαρτηθεί προφανώς- οι προσφορές θα είναι πάρα πολλές- θα εξαρτηθεί και από τη διάθεση και την οικονομική δυνατότητα του Έλληνα να κάνει διακοπές. Αλλά ο εσωτερικός τουρισμός είναι κάτι που είναι βέβαιο ότι θα παίξει ρόλο φέτος το καλοκαίρι.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Βάζουμε λοιπόν στην άκρη τον ένα πυλώνα, βάζουμε τον πυλώνα της επιδότησης, για την οποία γίνονται οι ζυμώσεις είμαι βέβαιος ότι και ο φίλος μου Χάρης το θέμα το επιλαμβάνεται και το συζητάει και με το οικονομικό επιτελείο και εκεί και όπως προχωράμε βήμα-βήμα σταδιακά, αποτελεσματικά, στοχοπροσυλωμένα, θα το διευθετήσουμε και αυτό. Είμαι αισιόδοξος, έχουμε το θέμα του ΦΠΑ, το βάζουμε και αυτό στην άκρη, έχουμε το θέμα του εσωτερικού τουρισμού, θέλουμε να δούμε τους Έλληνες έχοντας ξεπεράσει τον μεγάλο έτσι σκόπελο του κινδύνου της πανδημίας, να πηγαίνουν και αυτοί στην Ελλάδα, έτσι, να ευχαριστηθούν λίγο. Με τους ξένους τώρα. Γιατί οι ξένοι είναι που θα φέρουν και το συνάλλαγμα. Έτσι, σκέφτομαι λίγο με όρους δεκαετίας ’80 αλλά ορισμένα βασικά δεν αλλάζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Εκεί λοιπόν θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από αυτά που αποκαλούμε σήμερα υγειονομικά πρωτόκολλά. Είναι ο τρόπος με τον οποίο θα μπορέσουμε να συνεργαστούμε είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είτε χώρα με χώρα, για τις προϋποθέσεις εκείνες, για να μπορεί να ταξιδέψει κάποιος, ξεκινώντας βέβαια από την αερομεταφορά.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Θα υπάρχουν πτήσεις λοιπόν;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Από το πότε θα μπορέσει να πετάξει το αεροπλάνο, αυτό θα καθορίσει και το τι μπορούμε να προσδοκούμε μετά εμείς σαν χώρα εισόδου πελατών. Προς το παρόν η συζήτηση θα έπρεπε σίγουρα να είναι πιο προχωρημένη σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν είναι δυστυχώς. Για μια ακόμα φορά καθυστερεί η Ευρώπη και από ότι φαίνεται, θα καταλήξει στο τέλος σε διμερείς συμφωνίες. Δηλαδή θα υπάρξει συμφωνία Γερμανίας-Ελλάδος, Γαλλίας-Ελλάδος. Το κρίσιμο είναι τα υγειονομικά πρωτόκολλα…
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Πολύ ανησυχητικό αυτό. Πολύ ανησυχητικό αυτό, για το κύρος και την αποτελεσματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Και το κρίσιμο κ. Μπογδάνε είναι να έχουμε στο μυαλό μας ότι οι όποιοι υγειονομικοί κανονισμοί θα πρέπει να ξεκινούν, ο έλεγχος δηλαδή, από τη χώρα προέλευσης και όχι τη χώρα προορισμού. Προφανώς εμείς εδώ σαν χώρα υποδοχής, οι εγκαταστάσεις μας, ξενοδοχεία, τουριστικά λεωφορεία, ακτοπλοΐα και τα λοιπά θα πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένα πρωτόκολλα, τα οποία θα είναι και εφαρμόσιμα βέβαια, αλλά είναι πολύ σημαντικό ότι έχει να κάνει με τον έλεγχο κάποιου αν έχει ή όχι τον ιό, αυτό να εξελίσσεται στην χώρα προέλευσης και όχι στη χώρα προορισμού.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Και εδώ τίθεται η εξής ερώτηση. Ωραία λοιπόν, πες ότι έχουμε κάποιους που μας έρχονται από τις ΗΠΑ. Τις γνωρίζετε και καλά τις ΗΠΑ, εκεί ενδεχομένως μπορείς να εμπιστευτείς ότι πρόκειται να γίνει ένας επαρκής έλεγχος, ή μπορεί να μην μπορείς να εμπιστευτείς, γι’ αυτό και σας ρωτώ, από χώρες όμως οι οποίες είναι σε εισαγωγικά πιο ύποπτες για τη διαχείριση της πανδημίας, βλέπε Κίνα, η οποία προοδευτικά στέλνει όλο και περισσότερο κόσμο στις ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις. Πώς θα κινηθείς; Και δεύτερη ερώτηση, θα συμβάλλει στην απόφαση επισκεπτών από το εξωτερικό ή prospective επισκεπτών από το εξωτερικό το γεγονός ότι η Ελλάδα τα πήγε τόσο αναπάντεχα καλά, παραδειγματικά σχεδόν, στη διαχείριση της πανδημίας; Δηλαδή θα πει ο άλλος, πού να πάω τώρα, να πάω στην Ιταλία , να πάω στην Τουρκία ή να πάω στην Ελλάδα; Και θα αποφασίσει εννοείται να πάω στην Ελλάδα, γιατί οι άνθρωποι είναι σοβαροί; Να είμαστε καλά, πάντα τέτοια…
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Το δεύτερο ερώτημά σας, που είναι και λίγο προφανές, προφανώς θα παίξει ρόλο, και μάλιστα βλέπουμε τις τελευταίες ημέρες, ειδικά το τελευταίο διήμερο, εγκωμιαστικά σχόλια πλέον, όχι για τον τρόπο της υγειονομικής διαχείρισης, αλλά για το πόσο – είδαμε και από τη Γερμανία δημοσιεύματα και από την Αγγλία, τελευταίο της Bild – ασφαλής τόπος διακοπών για φέτος το καλοκαίρι, είναι η Ελλάδα. Άρα λοιπόν προφανώς όπως σας είπα κάποιο ρόλο θα παίξει. Αυτό περιμένουμε να το κεφαλαιοποιήσουμε περισσότερο τα επόμενα χρόνια και όχι φέτος. Για το πρώτο σας ερώτημα, τι γίνεται με χώρες προέλευσης όπως οι ΗΠΑ και άλλες, αυτός είναι ο λόγος που για να είμαστε ρεαλιστές φέτος, θα πρέπει να περιοριστούμε στα στενά ευρωπαϊκά όρια. Σε προορισμούς οι οποίοι μπορεί να είμαστε περισσότερο σίγουροι και βέβαιοι ότι θα τηρηθούν οι διμερείς συμφωνίες και ότι θα υπάρχει μία διαδικασία η οποία θα μπορεί να ελεγχθεί κιόλας.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Με τους Αμερικανούς; Που μας στέλνουν και ποιοτικό τουρισμό; Έρχονται λεφτά από τις ΗΠΑ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ακριβώς. Είναι η υψηλότερη αγορά μας, αλλά εκεί θα εξαρτηθεί περισσότερο και από την πολιτική της Αμερικής. Διότι σας θυμίζω ότι αυτή τη στιγμή η Αμερική απαγορεύει στους Ευρωπαίους να επισκεφθούν την Αμερική. Δεν μπορώ να δω πώς αυτή τη στιγμή η Ευρώπη θα δεχθεί Αμερικανούς ή η Αμερική θα επιτρέψει στους Αμερικανούς να πάνε στην Ευρώπη. Άρα λοιπόν θα πρέπει πρώτα να προηγηθούν διεργασίες διπλωματικές για να δούμε στη συνέχεια αν υπάρχει δυνατότητα Αμερικανός φέτος να επισκεφθεί την Ευρώπη και τη χώρα μας.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τον χρόνο σας σήμερα, βάλαμε μερικά πράγματα κάτω, δηλαδή από τη μία το εσωτερικό, από την άλλη το εξωτερικό, στο εσωτερικό ποια είναι τα μέτρα τα οποία χρειάζονται για φέτος, δηλαδή ζητήματα, επιδότηση, ΦΠΑ, τι πρόκειται να γίνει με τις ενισχύσεις από του χρόνου, σε ποια μορφή πρόκειται να είναι και με ποιον τρόπο πρόκειται να διαχειριστούμε και το καλό προηγούμενο παραδόξως εν μέσω πανδημίας το 2020. Δεν πολυσυζητήσαμε μόνο το κομμάτι της οικονομικής δραστηριότητας που σχετίζεται με τον τουρισμό και είναι μαύρο. Δηλαδή όλους αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι θα παίρναν μια μικρή ανακούφιση μέσα στο καλοκαίρι, για να επιστρέψουν, να τα βολέψουν λίγο καλύτερα μέσα στο χειμώνα και οι οποίοι δεν καταγράφονται κιόλας, όπως θα έπρεπε να καταγράφονται. Θα το κάνουμε κάποια άλλη φορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Σας ευχαριστώ κι εγώ κ. Μπογδάνε και ας κρατήσουμε και μια έτσι υπόσχεση αισιοδοξίας, γιατί αυτή τη στιγμή βιώνουμε όλοι μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση, για να μπορέσουμε να τα καταφέρουμε την επόμενη μέρα, ας παραμείνουμε και συγκρατημένα αισιόδοξοι.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: Είναι μακροοικονομικός παράγοντας η αισιοδοξία. Το λένε πολύ σημαντικοί οικονομολόγοι, ότι η ατμόσφαιρα που επικρατεί σε ένα σύστημα, ο αέρας, επηρεάζει την απόδοση. Και το ότι βγαίνουμε, με τη βοήθεια του Θεού και του λαού και της ατομικής υπευθυνότητας και της συλλογικής ευθύνης από αυτή έτσι την περιπέτεια ενισχυμένοι κατά κάποιον τρόπο, είναι μια προίκα. Νομίζω ότι θα συμφωνήσουμε. Και πάλι σας ευχαριστώ, ο Πρόεδρος του ΣΕΤΕ ο κ. Γιάννης Ρέτσος.
