ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Για τις επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού αλλά και για τις αντοχές των τουριστικών επιχειρήσεων που προσπαθούν να επιστρέψουν στις καλές εποχές του 2019, θα συζητήσουμε με τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Γιάννη Ρέτσο, ο οποίος μου κάνει την τιμή και είναι σήμερα μαζί μας, στην πρωινή παρέα του Real FM 107,1. Καλημέρα Πρόεδρε. Σας ευχαριστώ θερμά για την επικοινωνία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Καλημέρα κα Σαμολαδά, εγώ ευχαριστώ για την πρόσκληση.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Πώς αναμένεται να κλείσει η φετινή τουριστική χρονιά για τη χώρα μας και ποιο είναι το μερίδιο του τουρισμού στην ισχυρή ανάπτυξη που καταγράφει η ελληνική οικονομία και στην αναθεώρηση του ΑΕΠ;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Να ξεκινήσω από το δεύτερο, ότι ουσιαστικά η αναθεώρηση του ΑΕΠ προκύπτει από την πολύ θετική εξέλιξη των μεγεθών του τουρισμού. Ο τουρισμός εξελίσσεται σύμφωνα με το πολύ αισιόδοξο σενάριο. Είχαμε διάφορα σενάρια στην αρχή της σεζόν, διότι όπως καταλαβαίνετε η πανδημία που ήταν και είναι σε εξέλιξη θα καθόριζε τα πάντα. Είχαμε ένα βασικό σενάριο το οποίο έλεγε ότι μπορεί να κινηθούμε στο 40% του 2019. Αυτό ήταν ένα νούμερο της τάξης των 7-7,5 δισ. Φαίνεται τελικά ότι έχουμε κλειδώσει στο 50% και ίσως κινηθούμε και λίγο παραπάνω. Δηλαδή αυτή τη στιγμή που μιλάμε, με τον Σεπτέμβριο ολοκληρωμένο αλλά και τον Οκτώβριο να συνεχίζει η τουριστική δραστηριότητα, σε αρκετούς προορισμούς της χώρας, μπορούμε να μιλάμε για έσοδα τα οποία θα κινηθούν στην περιοχή των 10 δισ. Τώρα, αν θα τα ξεπεράσουμε ή θα είναι λίγο λιγότερο, αυτό δεν μπορώ να σας το πω αυτή τη στιγμή. Όμως όπως καταλαβαίνετε το 40% έχει γίνει 50%, ίσως γίνει και 55% κάτι το οποίο είναι μία πάρα πολύ θετική εξέλιξη.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Ποιες περιοχές πήγαν καλύτερα κε Ρέτσο και σαν ενδεχομένως τις επιδόσεις του 2019 και σε ποιες περιοχές υπήρξε σημαντική υστέρηση;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Κοιτάξτε, από τον Ιούλιο και μετά πήγε καλά σχεδόν όλη η Ελλάδα με κάποιες χρονοκαθυστερήσεις σε κάποια μέρη. Για παράδειγμα το Ιόνιο άργησε να ξεκινήσει διότι εξαρτάται πάρα πολύ από την Αγγλική αγορά η οποία ουσιαστικά λειτούργησε από τον Αύγουστο και μετά ενώ Σεπτέμβριο και Οκτώβριο συνεχίζει να κινείται. Υπήρξαν μέρη στην Ελλάδα και σε νησιωτικούς προορισμούς αλλά και σε χερσαίους προορισμούς, που ξεπέρασαν και τα μεγέθη του 2019. Αυτοί είναι κυρίως μικρότεροι προορισμοί που δεν εξαρτώνται τόσο πολύ από τον μαζικό και τα ποιοτικά προϊόντα στους προορισμούς αυτούς, καταλύματα 5 αστέρων ή και μικρότερα καταλύματα πολύ υψηλής ποιότητας. Αυτό συνέβη για διάφορους λόγους. Ο βασικός είναι ότι λόγω της πανδημίας άλλαξαν λίγο και οι συνήθειες των ταξιδιωτών. Οι επιλογές γίνονται πλέον με περισσότερα ποιοτικά κριτήρια. Άλλαξε ο χρόνος διαμονής και επίσης υπήρχε και μία διάθεση κάποιος να πληρώσει ακριβότερα ένα προϊόν το οποίο και θα τον ευχαριστούσε μετά από 2 χρόνια ουσιαστικά καραντίνας, αλλά και θα αισθανόταν πιο ασφαλής σε αυτό. Άρα λοιπόν ωφελημένοι είναι οι μικρότεροι προορισμοί και τα πάρα πολύ ποιοτικά τουριστικά προϊόντα.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Ποιες εθνικότητες ψήφισαν φέτος Ελλάδα και πόσο σημαντική ήταν η συμβολή του εσωτερικού τουρισμού; Είδαμε πολλούς Έλληνες, σκασμένους από την καραντίνα, από τον εγκλεισμό, πραγματικά να ταξιδεύουν όσο περισσότερο μπορούσαν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Οι εθνικότητές μας πάλι ήταν οι βασικές με διαφορετική σειρά. Δηλαδή φέτος ας πούμε η εθνικότητα που κυριάρχησε από την αρχή, ήταν οι Γάλλοι, οι οποίοι ήταν πάντα στις 5 σημαντικότερες αγορές μας. Η αγγλική αγορά, άργησε να ξεκινήσει όπως σας είπα και η γερμανική αγορά ήταν κρατημένη από την αρχή της σεζόν λόγω της πανδημίας. Οι Γάλλοι λοιπόν κυριάρχησαν Γερμανοί και Άγγλοι και η Αμερικανική αγορά ήταν η ευχάριστη έκπληξη της φετινής σεζόν. Διότι την άνοιξη δεν περίμενε κανείς ότι οι Αμερικανοί θα ταξιδέψουν στην Ευρώπη για το 2021. ‘Ομως και με έξυπνες κινήσεις και πρωτοβουλίες της χώρας, της κυβέρνησης, άνοιξε η Αμερικανική αγορά στην Ελλάδα και παραμένει ανοιχτή σήμερα, παρότι υπάρχει σύσταση της Ευρώπης πλέον για τους Αμερικανούς τουρίστες. Αυτό έχει ως συνέπεια να έχουμε στο Ελευθέριος Βενιζέλος 9 πτήσεις καθημερινές από τον Ιούλιο και μετά από Αμερική από 6 διαφορετικές πόλεις, κάτι το οποίο δεν έχει γίνει ποτέ ιστορικά. Άρα λοιπόν και η Αμερικανική αγορά ενίσχυσε πάρα πολύ. Αυτές ήταν ουσιαστικά οι βασικές αγορές οι οποίες λειτούργησαν φέτος.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Τώρα τι δείχνουν οι προκρατήσεις για τον Οκτώβριο, ή και τους επόμενους μήνες, υπάρχουν θετικά μηνύματα ή η σεζόν έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Η σεζόν πάει προς ολοκλήρωση πλέον. Σας είπα ότι και ο Οκτώβριος εξακολουθητικά δείχνει να λειτουργεί και θα λειτουργήσει. Θα είναι καλά και τα αποτελέσματα του Οκτωβρίου. Εκείνο που είναι πάρα πολύ ενθαρρυντικό αυτή τη στιγμή είναι η εικόνα που υπάρχει για το 2022. Η Ελλάδα κατ’ αρχήν για το 2021 είναι ο μεγάλος κερδισμένος στον τουριστικό χάρτη όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και παγκοσμίως. Στην Ευρώπη είναι σίγουρο ότι η Ελλάδα τουριστικά κυριάρχησε. Θα σας πω ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του Eurocontrol από τον Ιούλιο και μετά που ουσιαστικά ξεκίνησε η δραστηριότητα, οι πτήσεις προς Ελλάδα υστερούν σε ένα ποσοστό μόλις 5% σε σχέση με το 2019 τη στιγμή που όλοι οι βασικοί μας ανταγωνιστές, Ισπανοί, Πορτογάλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, έχουν υστερήσεις οι οποίες ξεκινούν από 15-17% και φτάνουν μέχρι το 27-28%. Οπότε λοιπόν αυτό ήταν πάρα πολύ σημαντικό για φέτος και βλέπουμε τη δυναμική σύμφωνα με τις προκρατήσεις της επόμενης χρονιάς, να εξελίσσεται και για το 2022. Άρα όσο και παρακινδυνευμένο να είναι αυτή τη στιγμή, μπορώ να σας πω ότι αν θεωρήσουμε ότι από του χρόνου, από την άνοιξη και μετά η πανδημία θα αποτελεί παρελθόν και θα έχει πλέον μπει στη ζωή μας ως μία ενδημική γρίπη, το 2022 μπορεί αν εξελιχθεί ως μία πάρα πολύ εντυπωσιακή χρονιά που δεν θα εξέπληττε αν έφτανε και τα νούμερα και τα δεδομένα του 2019.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Μακάρι, ποιος δεν το θέλει κε Ρέτσο. Τώρα, ποιοι ήταν οι λόγοι που πιστεύετε ότι συνέβαλαν σε αυτή τη θετική πορεία του τουρισμού, σε μία χρονιά που επίσης ήταν χρονιά Covid και αν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να γίνει για να πάει ακόμη καλύτερα η φετινή τουριστική περίοδος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ο βασικός λόγος είναι ότι η χώρα μας από το 2013 μέχρι το 2019 είχε 7 διαδοχικές χρονιές ανόδου και είχε καταφέρει, με διάφορους τρόπους να δημιουργήσει ένα πάρα πολύ ισχυρό brand. Θεωρείται το 5ο ισχυρότερο τουριστικό brand παγκοσμίως και αυτό ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο και στην πρώτη φάση της πανδημίας πέρυσι το καλοκαίρι. Άλλοι λόγοι είναι ο τρόπος διαχείρισης της πανδημίας αλλά και το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν από τις ελάχιστες χώρες που λειτούργησε τουριστικά, έστω και περιορισμένα, πέρυσι το καλοκαίρι, με πρωτόκολλα. Με τον τρόπο τον οποίο λειτούργησε, ο οποίος αποδείχθηκε ασφαλής για αυτούς που μας επισκέφθηκαν δημιουργήθηκε μία πάρα πολύ μεγάλη θέληση των ξένων αγορών να επισκεφθούν τη χώρα μας. Αυτός ήταν ένας επίσης πάρα πολύ βασικός λόγος που οδήγησε στο φετινό καλό αποτέλεσμα. Τώρα από εδώ και πέρα είναι οι μεγάλες προκλήσεις, διότι πλέον, σιγά σιγά, τουριστικά, αφήνουμε την πανδημία πίσω μας. Πρέπει λοιπόν να ξαναγυρίσουμε λίγο από εκεί που το είχαμε αφήσει, από το τέλος του 2019 οπότε ο ΣΕΤΕ συνεχώς μιλούσε για την επόμενη μέρα του ελληνικού τουρισμού και τις μεγάλες προκλήσεις. Και αυτές οι μεγάλες προκλήσεις πλέον είναι ακόμα μεγαλύτερες. Είναι ακόμα πιο κοντά μας λόγω της πανδημίας. Είναι λοιπόν πάρα πολύ κρίσιμο να συνεχίσει ο ελληνικός τουρισμός να πηγαίνει καλά και να συνεχίσει και το brand μας να είναι τόσο ισχυρό. Γιατί όσο δύσκολο είναι να δημιουργήσεις ένα ισχυρό brand άλλο τόσο εύκολο είναι αυτό να καταρρεύσει. Χρειάζεται, όμως, να γίνουν πράγματα. Το πλέον σημαντικό, αυτό που λέμε χρόνια τώρα και θεωρούμε τώρα ότι είναι πιο επιτακτική ανάγκη, είναι η βελτίωση των υποδομών μας. Διότι είδαμε και φέτος το καλοκαίρι, παρ’ ότι η πανδημία, αλλά και έως το 2019 το βλέπαμε κατά κόρον, προορισμούς μας πλέον να μην αντέχουν το βάρος των επισκεπτών σε συνδυασμό με τους διαμένοντες. Είναι λοιπόν πάρα πολύ σημαντικό η βελτίωση των υποδομών των τουριστικών μας περιοχών, όπως σημαντικό είναι και η διαμόρφωση πλέον του τουριστικού μας προϊόντος και των τουριστικών μας προϊόντων με βάση του πώς θα κινηθεί η αγορά και ποιες είναι οι απαιτήσεις των επισκεπτών μας και μετά την πανδημία εποχή. Είναι πάρα πολύ μεγάλες οι προκλήσεις. Αυτό μετά στη συνέχεια πρέπει να το «μπραντάρεις» και να το προωθήσεις στις αγορές-στόχους. Δεν έχουμε πολύ χρόνο μπροστά μας αλλά θεωρώ ότι με την εμπειρία μας και με τα εργαλεία τα οποία έχουμε μπορέσουμε να τα καταφέρουμε. Οι ενισχύσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης νομίζω ότι θα δώσουν μία ώθηση, κυρίως στο ζήτημα των υποδομών. Χρειάζεται όμως συνεργασία, κα Σαμολαδά και χρειάζονται συνέργειες μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Κε Ρέτσο, σε αυτό αναφερόσασταν στο μήνυμά σας για την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού που αναφέρατε ότι τα πολύ δύσκολα είναι μπροστά μας;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ακριβώς αυτό. Είναι πολύ δύσκολο, ξέρετε είναι πολύ πιο δύσκολο να διαχειριστείς την επιτυχία σου από το να αμύνεσε και να προσπαθήσεις να μην καταρρεύσεις. Η διατήρηση της επιτυχίας είναι πολύ πιο δύσκολο.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Ναι, να διατηρήσεις την επιτυχία από το να επιδιώκεις να τη φέρεις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ακριβώς.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Ποιες είναι τώρα οι εκτιμήσεις για τον χειμώνα και για τις επιχειρήσεις του ορεινού όγκου που έχουν υποστεί βαρύτατο πλήγμα λόγω της πανδημίας; Δεν δούλεψαν δύο χειμώνες καθόλου. Οι καλοκαιρινοί προορισμοί έκαναν αυτή την έκπληξη αλλά οι χειμερινοί είναι πάρα πολύ δύσκολο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Έχετε απόλυτο δίκιο, είναι αυτό που τονίζω όχι μόνο στις δημόσιες τοποθετήσεις μου αλλά και στις συνεχείς επαφές με την κυβέρνηση και τα αρμόδια υπουργεία ότι οι προορισμοί αυτοί, ουσιαστικά δεν λειτουργούν από τον Φεβρουάριο του 2020. Είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα και είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι επίσης του τουρισμού μας. Διότι ο πολύς κόσμος, το ευρύ κοινό ακούει τουρισμό και επικεντρώνεται στις επιχειρήσεις που λειτουργούν τους μήνες από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο. Όμως ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του τουρισμού είναι και αυτές οι επιχειρήσεις, οι οποίες μάλιστα δεν είναι επιχειρήσεις λειτουργίας του χειμώνα, είναι επιχειρήσεις λειτουργίας όλου του δωδεκαμήνου. Θεωρώ ότι φέτος θα λειτουργήσουν και θα πάνε καλά. Διότι γυρίζω λίγο πίσω, σε μία προηγούμενη ερώτηση που μου κάνατε και δεν την απάντησα, για το εσωτερικό κοινό, πράγματι ο Έλληνας ταξίδεψε φέτος το καλοκαίρι με εντυπωσιακό τρόπο και συχνότητα. Και νομίζω ότι αυτό θα συνεχίσει να γίνεται και τους επόμενους μήνες, δηλαδή τους μήνες του χειμώνα. Γιατί ξέρετε πολύ καλά ότι αυτές οι επιχειρήσεις λειτουργούν κυρίως με τον Έλληνα ταξιδιώτη. Θα γίνει λοιπόν και τους επόμενους μήνες, αφενός γιατί υπάρχει η διάθεση για ταξίδι, αφετέρου γιατί ο εμβολιασμός έχει δημιουργήσει μία ασπίδα και ο κόσμος ο οποίος έχει εμβολιαστεί αισθάνεται πλέον ασφαλής να ταξιδέψει. Πιστεύω και οι ανακοινώσεις που θα γίνουν τις επόμενες ημέρες σχετικά με τη δυνατότητα των εμβολιασμένων να επανέλθουν 100% πλέον στην κανονικότητα, θα βοηθήσει και τη λειτουργία αυτών των προορισμών. Ελπίζω και όλοι το ελπίζουμε αυτό, να μην έχουμε πισωγύρισμα σε ότι αφορά την πανδημία. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι πραγματικά στα αρνητικά της χώρας μας είναι το γεγονός ότι ανάμεσα σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό εμβολιασμού είναι χαμηλό. Και αυτό νομίζω ότι είναι από ένα σημείο και μετά και δική μας ευθύνη.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Ναι. Αποκλειστικά δική μας ευθύνη και πρέπει να αναλογιστούμε τις συνέπειες αυτής της απόφασής μας. Τώρα υπάρχουν στοιχεία για τις επιχειρήσεις που δεν άντεξαν στη διάρκεια της πανδημίας και βάζουν λουκέτο ή αλλάζουν χέρια και πόσο έχει επηρεαστεί η απασχόληση στον κλάδο; Αρκετοί επιχειρηματίες δυσκολεύτηκαν κατά την προηγούμενη περίοδο να βρουν εργατικό δυναμικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Αυτό που λέτε είναι αλήθεια. Και έγινε φέτος το καλοκαίρι. Θα πρέπει να δούμε πόσο. Στον τουρισμό υπάρχει πρόβλημα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Αυτό είναι γεγονός, πριν ακόμα από την πανδημία. Ο ΣΕΤΕ έχει ασχοληθεί και προσπαθεί να ασχοληθεί μέσω του Ινστιτούτου πάρα πολύ με αυτό το ζήτημα. Και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε. Τώρα για το έλλειμμα των εργαζομένων το οποίο παρουσιάστηκε κατά κόρον φέτος στις τουριστικές περιοχές, δεν μπορώ να σας πω αυτή τη στιγμή ότι είναι ένα πρόβλημα το οποίο θα παραμείνει. Μην ξεχνάτε ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις άνοιξαν τον Ιούλιο φέτος, προσλαμβάνοντας πολύ συγκρατημένα προσωπικό, διότι τότε δεν είχαν εικόνα του πώς ακριβώς θα εξελιχθεί η χρονιά. Εντωμεταξύ είχαν προηγηθεί και 18 μήνες πανδημίας, που με τα όπλα τα οποία είχε δώσει η κυβέρνηση όπως παραδείγματος χάριν με τις αναστολές είχαν δημιουργήσει ένα πλέγμα προστασίας στους εργαζόμενους οι οποίοι δίσταζαν κάποιοι από αυτούς να επανέλθουν στην αγορά εργασίας στις αρχές του καλοκαιριού. Άρα λοιπόν θα πρέπει να δούμε λίγο την εξέλιξη τους επόμενους μήνες. Το σίγουρο όμως είναι ότι όπως γίνεται πάντα σε πολύ μεγάλες κρίσεις, οι οποίες μάλιστα είναι τεράστιες και έχουν σύντομη διάρκεια, υπάρχουν και ανακατατάξεις στην οικονομία και στην αγορά εργασίας. Δηλαδή είδατε ότι σε αυτούς τους 18 μήνες, κλάδοι άλλοι, οικονομικοί, αναπτύχθηκαν πάρα πολύ και κλάδοι όπως είναι ο τουρισμός υπέστησαν πάρα πολύ μεγάλες ζημιές. Άρα είναι πολύ φυσιολογικό να υπάρχουν και μετατοπίσεις εργαζομένων από τον ένα κλάδο στον άλλο. Πρέπει λίγο να ηρεμήσει η κατάσταση, να αποκατασταθεί λίγο η ισορροπία και η ομαλότητα, για να δούμε το μέγεθος αυτού του προβλήματος. Θεωρώ ότι υπάρχει πρόβλημα, δεν είναι όμως τόσο μεγάλο όσο το βίωσαν οι επιχειρήσεις φέτος το καλοκαίρι. Όσον αφορά το ερώτημά σας για το αν έχουμε στοιχεία για το πόσες επιχειρήσεις δεν άντεξαν, δεν έχουμε εικόνα αυτή τη στιγμή. ‘Ομως είναι γεγονός κα Σαμολαδά ότι στον τουρισμό τουλάχιστον οι επιχειρήσεις άντεξαν. Και άντεξαν γιατί ερχόντουσαν όπως σας είπα από μία 7ετία πολύ σημαντικής ανόδου και στηρίχθηκαν και πάρα πολύ από την κυβέρνηση. Προφανώς σε μία τέτοια κρίση θα υπάρξουν και οι απώλειες. Όμως αυτή τη στιγμή δεν βλέπουμε απώλειες τέτοιου μεγέθους και θα μπορούν και να μετρηθούν. Αλλά και για αυτό θα πρέπει να δώσουμε λίγο χρόνο γιατί η κρίση εξελίσσεται. Δεν έχει τελειώσει ακόμα και θα πρέπει αν δούμε το επόμενο διάστημα τα επόμενα 2-3 χρόνια και τότε να μετρηθούν οι απώλειες, πόσες είναι, αν υπάρχουν και πόσο σημαντικές είναι για τον τομέα.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Κλείνοντας κε Ρέτσο, υπάρχει ενδιαφέρον για τουριστικές επενδύσεις στη χώρα από ελληνικά ή ξένα κεφάλαια ή οι ενδιαφερόμενοι τηρούν στάση αναμονής;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Όχι, υπήρχε και υπάρχει. Ο τουρισμός ήταν ένας τομέας όπως σας είπα ο οποίος ήταν σε εξαιρετική, σε μεγάλη τροχιά ανόδου. Είχε ήδη προσελκύσει πριν από την πανδημία και είχαν γίνει επενδύσεις. Είχαν ξεκινήσει να γίνονται, αυτές συνεχίζονται, διότι ο τουρισμός όσο ζημιά και να υπέστη παγκοσμίως, όχι μόνο στην Ελλάδα, από την πανδημία, θα επανέλθει στις προσδοκίες και στα trend που υπήρχαν προ πανδημίας. Είναι άλλωστε μια σειρά πραγμάτων που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στον κόσμο που ευνοούν την τουριστική δραστηριότητα και νομίζω ότι αυτή η τάση θα συνεχίσει αρκετά χρόνια ακόμα. Οπότε η Ελλάδα, πέρα από την καλή προοπτική που έχει ως τουριστικός προορισμός θα συνεχίσει να υπεραποδίδει, για τον λόγο αυτό. Θα συνεχίσει να προσελκύει επενδυτές και από το εξωτερικό και από την Ελλάδα. Και αυτό είναι πάλι πολύ θετικό και για την οικονομία μας και για τις τοπικές κοινωνίες.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Και αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά ότι ο τουρισμός αποτελεί ένα κομμάτι της βαριάς βιομηχανίας της χώρας Πρόεδρε.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Ακριβώς.
ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ: Κε Ρέτσο, σας ευχαριστώ θερμά για την επικοινωνία. Καλημέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Να είστε καλά, καλή σας ημέρα.
