Δείτε παρακάτω την απομαγνητοφωνημένη συνέντευξη.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: Θα μιλήσουμε με τον Πρόεδρο του ΣΕΤΕ κ. Γιάννη Ρέτσο. Κατ’ αρχάς χρόνια πολλά, Χριστός Ανέστη, εύχομαι όλα τα καλά και για τον κλάδο που εκπροσωπείτε που περνάει πάρα πολύ δύσκολα, να το πούμε αυτό, και θέλω να μου πείτε πώς και πότε θα ανοίξουν τα ξενοδοχεία. Δεν είστε βέβαια ο αρμόδιος να το αποφασίσει, αλλά από αυτά που συζητάτε, γιατί είμαι σίγουρος ότι συμμετέχετε στις συζητήσεις από τον θεσμικό σας ρόλο, υπάρχουν διάφορα σενάρια. Αυτό το σενάριο που λέει σε δύο φάσεις, πρώτα τα ξενοδοχεία των πόλεων, τα ξενοδοχεία που λειτουργούν 12 μήνες το χρόνο, και μετά τα ξενοδοχεία που έχουν το χαρακτήρα του resort. Ισχύουν αυτά και πώς περίπου πρόκειται να γίνει; Τι μαθαίνετε και ποια είναι η άποψή σας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Χρόνια πολλά. Κοιτάξτε. Η κατ’ αρχήν απάντηση είναι στην ώρα τους, όπως και όλα γίνονται στην ώρα τους σε αυτή την πρωτοφανή κρίση που βιώνουμε, διότι ήταν κάτι το οποίο κανένας από εμάς δεν είχε ξαναζήσει, μας αιφνιδίασε όλους, οπότε σε αυτές τις 50 μέρες που είναι σε εξέλιξη αυτά τα μέτρα της καραντίνας και της απομόνωσης, έχουμε μπει πλέον στο στάδιο που, από τη στιγμή που έγινε πολύ καλή διαχείριση του υγειονομικού θέματος, έχει αρχίσει και εξετάζεται πλέον η επανεκκίνηση της οικονομίας. Προφανώς τα καταλύματα τα οποία συνδέονται κατά πολύ μεγάλο ποσοστό και με τον εισερχόμενο τουρισμό, δεν θα είναι οι πρώτες επιχειρήσεις οι οποίες θα ανοίξουν, άρα λοιπόν σίγουρα τοποθετείται το άνοιγμά τους κάποια στιγμή από την αρχή του Ιουνίου και μετά. Είναι λογικό να προηγηθούν οι επιχειρήσεις 12μηνης λειτουργίας, διότι είναι και οι επιχειρήσεις εκείνες που είναι σε αναστολή αυτή τη στιγμή αλλά απασχολούν προσωπικό, απασχολούν προσωπικό 12μηνης διάρκειας και θα ακολουθήσουν…
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: …βέβαια να σας πω κάτι, και τα ξενοδοχεία αυτά τα οποία είναι ξενοδοχεία πόλεων ας πούμε, και είναι 12μηνης λειτουργίας, κυρίως λειτουργούν με τουρίστες οι οποίοι έρχονται από το εξωτερικό. Μπορώ να σας πω ότι αυτά λειτουργούν κατ’ εξοχήν έτσι, παρά με Έλληνες τουρίστες οι οποίοι έρχονται στην Αθήνα για να κάνουν τουρισμό στην Αθήνα. Παραδείγματος χάριν το λέω τώρα αυτό, έχει ας πούμε ένας ένα ξενοδοχείο στην Αθήνα. Τι θα τον βοηθήσει να το ανοίξει στα μέσα Μαΐου σε σχέση με έναν άλλο ο οποίος έχει ένα resort στο οποίο μπορεί να πάει και ένας Έλληνας που έχει την οικογένειά του και ενδεχομένως να πάρει άδεια να πάει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Κ. Κουβαρά να τα βάλουμε λίγο σε μια τάξη τα πράγματα. Κατ’ αρχήν ο τουρισμός και οι μεταφορές, είναι οι πρώτοι τομείς που χτυπήθηκαν από αυτή την πανδημία. Και δυστυχώς είναι και οι τελευταίοι που θα ανακάμψουν, με μόνο θετικό ότι μια τέτοιας μορφής κρίση συνήθως είναι βραχύβια. Δεν είναι μεγάλη συστημική χρηματοοικονομική κρίση που θα κρατήσει πολλά χρόνια. Άρα λοιπόν κατ’ αρχήν να πούμε ότι ο τουρισμός φέτος είναι σε δύσκολη κατάσταση και οι βασικές μας αγορές, οι οποίες είναι οι 5 σημαντικότερες, να σας πω και ποιες είναι, είναι η Αγγλία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και οι ΗΠΑ, αυτές δηλαδή που αντιμετωπίζουν και το μεγαλύτερο πρόβλημα. ‘Αρα λοιπόν για όλο τον τουρισμό συνολικά, το θέμα είναι πώς και με ποιον τρόπο θα έρθουν οι τουρίστες από το εξωτερικό. Τώρα γιατί προηγούνται ή γιατί θα προηγηθούν τα 12μηνης λειτουργίας από τα εποχικής λειτουργίας, πάλι η απάντηση είναι σχετικά απλή. Η απάντηση είναι αυτό που σας είπα πριν. Το ότι αυτή τη στιγμή είναι επιχειρήσεις οι οποίες είναι σε αναστολή λειτουργίας με προσωπικό του οποίου οι συμβάσεις είναι σε αναστολή λειτουργίας. Πρέπει λοιπόν να έχουμε στο νου μας, ότι κανένα κράτος, όσο ισχυρό και να είναι, και ας μην ξεχνάμε ότι εμείς έχουμε βγει και από μία 10χρονη χρηματοπιστωτική κρίση πολύ σοβαρή, κανένα λοιπόν κράτος δεν μπορεί για μεγάλο χρονικό διάστημα να συντηρεί επιχειρήσεις και εργαζόμενους οι οποίες είναι σε αναστολή. Προφανώς κάποια στιγμή πρέπει να επανέλθουν σε λειτουργία.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: Το καταλαβαίνω απόλυτα, αλλά εγώ λέω το εξής. Υπάρχει στην πραγματικότητα δυνατότητα επιβίωσης και για τις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες αλλά και για τα ξενοδοχεία πόλης, χωρίς να ανοίξουν και οι πτήσεις; Χωρίς να έρθει δηλαδή τουρισμός από το εξωτερικό; Αυτό είναι το ένα ερώτημα και το δεύτερο που πάει μαζί με αυτό, μήπως κάποιοι προτιμούν να μην ανοίξουν; Από το να ανοίξουν, να πληρώνουν εργαζόμενους και να είναι άδειοι;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Να πάω πρώτα στο δεύτερο και να το ξεκαθαρίσουμε αυτό. Από τη στιγμή που θα αρθεί η κυβερνητική απαγόρευση, η ευθύνη πλέον είναι του επιχειρηματία. Άρα είτε κρατήσει το ξενοδοχείο του κλειστό, ή την τουριστική του επιχείρηση, είτε την ανοίξει, τις υποχρεώσεις τις έχει ούτως ή άλλως. Τώρα το εάν θα έρθουν ή όχι τουρίστες, αυτό σας είπα είναι ένα θέμα. Και γι’ αυτό το πρόβλημα, η εξίσωση αυτή η πάρα πολύ δύσκολη, ειδικά για το 2020, θα ξεκινήσει από το κομμάτι της μεταφοράς, της αερομεταφοράς. Αν δεν καταλήξουμε σύντομα, όχι στην Ελλάδα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αν δεν καταλήξουμε σε πρωτόκολλα υγειονομικά τέτοια που θα επιτρέπουν τα ταξίδια, τότε η κατάσταση γίνεται πιο δύσκολη. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε ένα στάδιο, που η Ευρώπη συζητά αλλά δεν έχει καταλήξει σε κανενός είδους απόφαση και εκείνο που φαίνεται αυτή τη στιγμή, είναι ότι το κάθε κράτος θα αποφασίσει μόνο του με βάση τις διμερείς σχέσεις τις οποίες έχει, πώς και με ποιον τρόπο θα επιτρέψει τις μετακινήσεις.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: Το οποίο είναι το χειρότερο δυνατό ενδεχόμενο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Είναι άσχημο. Βέβαια, στα θετικά τα δικά μας, είναι ο τρόπος της αντιμετώπισης της κρίσης, που τουλάχιστον στα μάτια των υπόλοιπων Ευρωπαίων και του υπόλοιπου κόσμου, μας καθιστά μια χώρα που έχει αντιμετωπίσει το πρόβλημα το υγειονομικό με καλό τρόπο, άρα λοιπόν δυνητικά, για κάποιους που θα μπορέσουν ή θα τους επιτραπεί να ταξιδέψουν, η Ελλάδα είναι ένας πάρα πολύ καλός προορισμός.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: Τώρα δεν ξέρω, αυτό το brand name θα μετρήσει φέτος ή του χρόνου; Γιατί φέτος αν δεν μπορείς να ταξιδέψεις, ωραίο το brand name αλλά…
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Του χρόνου ευελπιστούμε να γίνει μεγάλη κεφαλαιοποίηση, και με την βοήθεια της Πολιτείας. Συνεχίζουμε και τις συζητήσεις και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουμε και σαν γέφυρα από το 2020 να περάσουμε στο 2021. Αλλά και με ποιόν τρόπο το 2021 θα κεφαλαιοποιήσουμε αυτό το brand. Με ποιον τρόπο θα γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί μέσω χαμηλότερου ΦΠΑ, το οποίο είναι κάτι το οποίο διαχρονικά ζητούμε αλλά αυτή τη στιγμή είναι πιο επιτακτικό από ποτέ, και προφανώς όπως σας είπα, με τις προϋποθέσεις εκείνες που θα μας περάσουν στην επόμενη χρονιά. Δηλαδή, πώς θα περάσουμε το υπόλοιπο του 2020, το οποίο θα είναι πάρα πολύ δύσκολο.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΙΕΡΡΟΣ: Κ. Ρέτσο θα ήθελα να σας κάνω μια ερώτηση σε σχέση με τον εσωτερικό τουρισμό. Με δεδομένο ότι θα είναι πολύ δύσκολο να επενδύσουμε όπως τα προηγούμενα χρόνια σε αυτούς που έρχονται απ’ έξω, αρκεί, είναι υπολογίσιμος ο εσωτερικός τουρισμός; Και ένα δεύτερο που ήθελα να σας ρωτήσω, πάνω σε αυτό, με το υπουργείο έχετε συζητήσει μοντέλα που είχαμε στο παρελθόν, για παράδειγμα όπως ο κοινωνικός τουρισμός, δηλαδή να δοθούν κίνητρα, εδώ στους Έλληνες, να μπορούν πιο φθηνά να πάνε διακοπές, από το να μην πάνε καθόλου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Η αναβίωση με κάποιον τρόπο, με κάποιο άλλο όνομα, αλλά πάντως σε αυτό το μοντέλο του παλιού κοινωνικού τουρισμού είναι στο τραπέζι, ειδικά για φέτος. Θα συνδυαστεί και με τις πολύ καλές τιμές των υπηρεσιών που θα έχουμε φέτος το καλοκαίρι. Ο εσωτερικός τουρισμός είναι μια τονωτική ένεση, απλά να τονίσω εδώ ότι είναι μία ένεση ρευστότητας που θα λειτουργήσει ως γέφυρα για αυτό που σας είπα, να περάσουμε στο 2021. Το συνάλλαγμα είναι εκείνο το οποίο ενισχύει το ΑΕΠ και βοηθάει ουσιαστικά την οικονομία μας αλλά προφανώς φέτος οι επιχειρήσεις θα στραφούν στον εσωτερικό τουρισμό με όποιον τρόπο μπορούν. Εδώ βέβαια να βάλουμε και την παράμετρο της δυνατότητας του Έλληνα να ταξιδέψει, ο οποίος βέβαια μετά από τη καραντίνα και αυτή την περιπέτεια ψυχολογικά θα θέλει να το κάνει. Μένει να δούμε και οικονομικά αν θα μπορέσει. Και είναι πολύ σημαντικό, αυτό που είπατε, η αναβίωση ενός τύπου κοινωνικού τουρισμού, τουλάχιστον για φέτος.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΑΚΗΣ: Κ. Πρόεδρε, εγώ ήθελα να σας ρωτήσω το εξής, επειδή όλοι κατανοούμε ότι μέχρι να βγει το εμβόλιο θα είμαστε σε μια νέα πραγματικότητα και θα πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτή. Έχετε συζητήσει με τους ιδιοκτήτες, με τους επιχειρηματίες που έχουν μικρά, μεγάλα ξενοδοχεία, αν έχει μπει σε εφαρμογή, αν συζητάτε την εκπαίδευση του προσωπικού σε αυτή τη νέα πραγματικότητα; Δηλαδή τι θέλω να πω, για να πάω εγώ σε ένα ξενοδοχείο, θα πρέπει να ξέρω ότι η καμαριέρα που θα έρθει στο ξενοδοχείο και θα μου στρώσει σεντόνια, είναι εκπαιδευμένη έτσι, ούτως ώστε τα σεντόνια να μην έχουν κορωνοϊό. ‘Η το πρωινό μου θα το πάρω από ανθρώπους που θα το έχουν φτιάξει, που θα έχουν εκπαιδευτεί να το φτιάξουν με τρόπους ασφαλείας. Το πρωινό, τον καφέ , το βραδινό, το κρεβάτι που θα στρωθεί, το δωμάτιο που θα καθαριστεί, τα συζητάτε όλα αυτά; Διότι όλα αυτά θα είναι η πραγματικότητα της επόμενης μέρας.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: Μια στιγμή να προσθέσω σε αυτό που λέει ο Δημήτρης και έχει ενδιαφέρον, ουσιαστικά θα πρέπει να γίνουν φαντάζομαι και κάποια πρωτόκολλα, όπως τα λέμε τώρα, γιατί έχουμε συνηθίσει και μιλάμε πλέον για πρωτόκολλα, φαντάζομαι ότι θα πρέπει να γίνουν κάποια πρωτόκολλα και για τον κλάδο του τουρισμού. Έχει συζητηθεί αυτό, υπάρχουν πρωτόκολλα στον τουρισμό τα οποία είναι προ των πυλών και θα τα μάθουμε όταν ανοίξουν τα ξενοδοχεία;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Έχουν ξεκινήσει κατ’ αρχήν όπως σας είπα οι συζητήσεις σε κυβερνητικό επίπεδο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και οι επιχειρήσεις, οι οποίες ξέρετε πολλές φορές ενεργούν πιο γρήγορα, ήδη από πριν την καραντίνα είχαν ξεκινήσει οι επιχειρήσεις που ήταν σε λειτουργία και εφάρμοζαν καινούριες διαδικασίες. Τώρα για ένα λόγο παραπάνω, ξέρετε μετά από 2 μήνες τουλάχιστον κλειστή επιχείρηση, το να ξανανοίξεις, θα πρέπει να πείσεις και το ίδιο σου το προσωπικό ότι εφαρμόζεις πλέον μια σειρά διαδικασιών η οποία θα είναι ασφαλής και για τον άνθρωπο που θα εργάζεται στην επιχείρηση. Άρα λοιπόν οι επιχειρήσεις αυτή τη στιγμή είναι σε διαδικασία, όχι μόνο οι μεγάλες, και οι μικρότερες επιχειρήσεις είναι σε διαδικασία, είτε μόνες τους, με πρακτικές που ψάχνουν από την Ελλάδα ή από το εξωτερικό, είτε σε συνεργασία με συμβούλους, για να καταρτίσουν τέτοιου είδους πρωτόκολλα, τα οποία έχουν να κάνουν και με την υγιεινή του προσωπικού που εργάζεται σε αυτές αλλά προφανώς και με την υγιεινή των ανθρώπων οι οποίοι θα διαμείνουν όταν ξανανοίξουν οι επιχειρήσεις. Είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να υπάρχουν τέτοιου είδους διαδικασίες. Βέβαια, ξέρετε, να μην μπούμε και σε μία λογική πλέον υπερ-διαδικασιών, διότι ξέρετε ο τουρισμός και γενικά η αναψυχή, είναι και ψυχολογία. Θα πρέπει λίγο στη ζυγαριά να ισορροπήσει το υγειονομικό ζήτημα, ένα θέμα που αυτή τη στιγμή προφανώς είναι το πιο σημαντικό, αλλά και η οικονομική διάσταση της χώρας και του τουρισμού και να καταλήξουμε σε διαδικασίες τέτοιες οι οποίες θα επιτρέπουν στον άνθρωπο να ταξιδέψει και να μην φτάσουμε σε υπερβολές που ακούγονται σήμερα τα αεροπλάνα ας πούμε να πετούν με 30% πληρότητα, διότι οποιοσδήποτε ιδιοκτήτης αεροπορικής θα σας πει ότι δεν θα πετάξω απλώς.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: Να σας ρωτήσω και κάτι τελευταίο, έχετε υπολογίσει πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν στον τουρισμό φέτος;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Δεν θέλω να κάνω υπολογισμούς αυθαίρετους. Εκείνο που μπορώ να σας πω είναι ότι το γ’ τρίμηνο του έτους, Ιούλιο-Αύγουστο-Σεπτέμβριο, που είναι και το ισχυρό τρίμηνο του τουρισμού, οι εργαζόμενοι είναι γύρω στις 700.000. Και το κεντρικό ζήτημα που συζητάμε με την κυβέρνηση αυτή τη στιγμή, είναι το πώς θα καταλήξουμε σε έξυπνα προγράμματα επιδότησης εργασίας, έτσι όπως εφαρμόζονται και στην υπόλοιπη Ευρώπη αυτή τη στιγμή και θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στη χώρα μας, ούτως ώστε οι επιχειρήσεις να έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να προσλάβουν κόσμο και να δουλέψει κόσμος, έστω και λιγότερες ημέρες και οι εργαζόμενοι να έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να εργαστούν, παρά να μείνουν στην ανεργία εισπράττοντας ένα επίδομα. Αυτό θα είναι μεγάλη πρόκληση.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: Άρα από αυτές τις 700.000 θέσεις εργασίας, πόσες υπολογίζετε ότι θα καταφέρετε αν εφαρμοστούν όλα αυτά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Δεν υπολογίζω κ. Κουβαρά, γιατί δεν μου αρέσει να κάνω αυθαίρετες προβλέψεις. Πάντως είναι βέβαιο ότι φέτος θα υπάρχει σημαντικό κομμάτι του κόσμου που εργάζεται στον τουρισμό, το οποίο δεν θα έχει εργασία ή θα έχει μειωμένη απασχόληση. Θα προσπαθήσουμε, θα κάνουμε ότι μπορούμε, το νούμερο αυτό να είναι όσο γίνεται μικρότερο, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών και των συνθηκών.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ: Ευχαριστώ πολύ κ. Ρέτσο για την επικοινωνία μας, να είστε καλά και καλή συνέχεια και καλή δύναμη σε όλη αυτή την ιστορία που δεν είναι εύκολη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΣΟΣ: Εγώ σας ευχαριστώ.
