Ο τίτλος που επιλέχθηκε για αυτό το συνέδριο συνεπάγεται κάποια μονιμότητα με την οποία επιτρέψτε μου να διαφωνήσω, καθώς η Μεσόγειος υπήρχε στο χάρτη του τομέα της κρουαζιέρας πολύ πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ στην ίδια περιοχή γεννήθηκε η ιδέα της σύγχρονης κρουαζιέρας. Μάλιστα, αποτελεί μία από τα πιο κερδοφόρες περιοχές του τομέα παγκοσμίως, χάρις στους υψηλής απήχησης προορισμούς της και τον μεγάλο πλούτο της σε ιστορικά και πολιτιστικά ενδιαφέροντα. Η Ανατολική Μεσόγειος είναι ακόμη από τις πιό κερδοφόρες για τις εταιρείες κρουαζιέρας, χάρις στα χαμηλότερα λιμενικά έξοδα και την αξεπέραστη συγκέντρωση σημαντικών λιμένων σε μικρές αποστάσεις.
Με αυτά κατά νου, φυσικά όλοι έχουμε επίγνωση επιβράδυνσης της ανάπτυξης στη Μεσόγειο, αλλά βλέπουμε πραγματικά μια μόνιμη αλλαγή στο χάρτη της κρουαζιέρας; Νομίζω πως όχι. Η κρουαζιέρα αποτελεί μια παγκοσμιοποιημένη βιομηχανία και τα πλοία έχουν προπέλλες. Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Μεσόγειος υπέστη αναποδιές, ιδιαίτερα στα ανατολικά της άκρα… μόνο που στο παρελθόν, τα κρουαζιερόπλοια δεν κατευθύνθηκαν προς την Κίνα, αλλά προς την Καραϊβική.
Οι παραδοσιακές εταιρείες κρουαζιέρας στη Μεσόγειο ήταν από τις πρώτες που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της αγοράς των ΗΠΑ με βάση την Νότια Φλόριντα. Όταν επέστρεψε η ομαλότητα, αυτή η ίδια αγορά ήταν που προκάλεσε και την άνθηση της κρουαζιέρας στη Μεσόγειο τη δεκαετία του ογδόντα. Όλα είναι κύκλος, καμία αλλαγή δεν είναι μόνιμη.
Αναμφίβολα, τα προβλήματα στη Μεσόγειο προκάλεσαν επιτάχυνση της ανάπτυξης στην αγορά της Άπω Ανατολής. Αν και το μέλημα του κλάδου για βιώσιμη ανάπτυξη ήταν αυτό που υπαγόρευσε την εντυπωσιακή αναπτυξιακή επίθεση στην Ασία, τελικώς η κίνηση αυτή γρήγορα αποδείχθηκε καρποφόρε. Ήδη η παραγωγή της κινεζικής αγοράς πλησιάζει σε όγκο την εθνική αγορά κρουαζιέρας της Ιταλίας και πλησιάζει η μέρα που θ’ αρχίσει να τροφοδοτεί ένα νέο κύκλο αναπτυξης στην Ευρώπη. Αυτό γιατί σύντομα οι Κινέζοι θα ωριμάσουν ως καταναλωτές κρουαζιέρας και θα αρχίσουν να ζητούν Ευρώπη και Μεσόγειο.
Προορισμοί όπως η Ελλάδα και η Ιταλία είναι ιδιαίτερα επιθυμητοί από τους Κινέζους, επειδή αισθάνονται μια πολιτισμική συγγένεια προς πολιτισμούς εφάμιλλης αρχαιότητας με τον δικό τους. Η Ιταλία προσελκύει ήδη – αν δεν κάνω λάθος – περίπου 3 εκατομμύρια Κινέζους επισκέπτες ετησίως. Η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο από αυτή την άποψη, κυρίως λόγω περιορισμένης σύνδεσης με την Ανατολή, καθώς στηρίζεται κυρίως στις συνδέσεις με τα Αραβικά Εμιράτα και την Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο, αυτό θα αλλάξει, καθώς οι Κινέζοι έχουν προβεί σε σημαντική επένδυση στην Ελλάδα έχοντας πλέον τον έλεγχο του λιμένα Πειραιά. Ήδη η COSCO έχει κάνει ανακοινώσεις σχετικά με το έντονο ενδιαφέρον της για την περαιτέρω ανάπτυξη του Πειραιά για κρουαζιέρες, ενώ σχεδιάζει να επενδύσει στην αναβάθμιση υποδομών και εγκαταστάσεων.
Όσο για την επιβράδυνση της ανάπτυξης στην περιοχή της Μεσογείου, νομίζω ότι ήταν αναπόφευκτη… αλλά συνέβη νωρίτερα, λόγω της σειράς αντίξοοων γεγονότων και συνθηκών που όλοι γνωρίζουμε. Ο χάρτης κρουαζιέρας της Μεσογείου έχει ήδη προσαρμοστεί ώστε να αντισταθμίσει την προσωρινή απώλεια πολλών σημαντικών προορισμών στην Ανατολική Μεσόγειο και αυτό έχει αναμφίβολα βλάψει την Ελλάδα ως πύλη της περιοχής αυτής. Σαν να μην έφτανε αυτό, η Ελλάδα έχει επίσης υποστεί τις συνέπειες από τα μέτρα αποσυμφόρησης της Βενετίας και από τον πιο πρόσφατο αποκλεισμό της Τουρκίας από το «παιχνίδι». Το τελευταίο μπορεί να είναι προσωρινό, ωστόσο, η πλήρης ανάκαμψη θα πάρει λίγο χρόνο… Άλλά στην πραγματικότητα τι έχει αλλάξει;
Οι κρουαζιέρες στρέφονται τώρα σε μια πιο ρηχή διείσδυση στο Αιγαίο, πράγμα που σημαίνει ότι πολλά νησιά και λιμάνια του Βόρειου Αιγαίου και των Δωδεκανήσων θα χάσουν τις περισσότερες – αν όχι όλες – τις επισκέψεις κρουαζιέρας. Πάντως, για τις εταιρείες κρουαζιέρας η Ελλάδα παραμένει μία εξαιρετικά εμπορική πρόταση, με προορισμούς όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη και η Κρήτη που δεν απαιτούν πολύ μεγάλο ταξίδι προς τα ανατολάς. Επι πλέον, είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουν και να εκμεταλλευτούν περαιτέρω τις δυτικές ακτές της Ελλάδας και τα νησιά του Ιονίου, καθ’ οδόν προς και από την Αδριατική που είναι μια ζωτική αρτηρία κίνησης κρουαζιέρας. Υπάρχουν καταπληκτικοί προορισμοί σε αυτό το σύμπλεγμα με μεγάλες δυνατότητες απόδοσης και εντός μικρών αποστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της Καλαμάτας και της υπέροχης περιοχής της Μεσσήνης, που είναι γεμάτη ιστορικά μνημεία, εκπληκτική φυσική ομορφιά και πολιτιστικά ενδιαφέροντα. Κάθε δυσκολία ή αλλαγή δημιουργεί νέες ευκαιρίες για αναδυόμενους προορισμούς και επιταχύνει την ανάπτυξή τους.
Μία ακόμα σημαντική πτυχή αποτελεί η τεράστια βελτίωση του εθνικού οδικού συστήματος στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της χώρας, που συνδέει την Τουρκία, τα Βόρεια Βαλκάνια και τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με τον πρόσφατα αναβαθμισμένο λιμένα της Δυτικής Ακτής της Ηγουμενίτσας. Ο Ελληνικός Τουρισμός ήδη απολαμβάνει σημαντική αύξηση από τις αγορές αυτές μέσω χερσαίας πρόσβασης. Υπάρχουν ευκαιρίες που αναδύονται για να ξεκινήσει η ανάπτυξη αυτών των αγορών μέσω ενδιάμεσης αφετηριακής επιβίβασης (interporting) , πράγμα που θα συμβάλλει στανάπτυξη νέων αγορών κρουαζιέρας πέριξ της Ανατολικής Μεσογείου (backyard market).
Τέλος, η ιδιωτικοποίηση 14 περιφερειακών αερολιμένων που εξυπηρετούν σημαντικούς ελληνικούς προορισμούς θα φέρει νέες ευκαιρίες για το εποχικό περιφερειακό homeporting στην καρδιά της Ανατολικής Μεσογείου.
Αυτή η περιοχή θα επιστρέψει τελικά στην πλήρη εμπορική της ισχύ, όπως έκανε και πολλές φορές στο παρελθόν. Εν τω μεταξύ, καθώς οι υποδομές και οι εγκαταστάσεις βελτιώνονται και η Ελλάδα – αν εκμετελλευτεί σωστά την συγκυρία – θα μπορέσει να αναδυθεί με πολύ ενισχυμένη στρατηγική σημασία.
Σε τελική ανάλυση, στην παρούσα συγκυρία η Ελλάδα από μόνη της ΕΙΝΑΙ η Ανατολική Μεσόγειος όσον αφορά τις κρουαζιέρες.
