To Posidonia Sea Tourism Forum διεξάγεται σε μία κρίσιμη συγκυρία. Είναι σημαντικό μέσα από συναντήσεις και διάλογο να αναδεικνύεται η σημασία που έχει η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και φιλικού περιβάλλοντος, τόσο για τους χρήστες σκαφών, όσο και για τους επενδυτές.
Σήμερα τα βασικά χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο διεξάγεται η συνάντησή μας είναι:
β) Το άγχος της Κυβέρνησης για τη διαχείριση του δημόσιου χρέους και τον περιορισμό του δημοσιονομικού ελλείμματος.
γ) Οι έκτακτες φορολογήσεις στα ιδιωτικά σκάφη αναψυχής και η σχετική στοχοποίησή τους.
δ) Η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού στη χώρα μας.
ε) Η συζήτηση για ισορροπία ανάμεσα στο περιβάλλον και την ανάπτυξη και
στ) Η δυσλειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης.
ζ) Η προσπάθεια της Κυβέρνησης να προωθηθούν νομοσχέδια που έχουν σχέση και με το θαλάσσιο τουρισμού, τα οποία να ισορροπούν ανάμεσα στην ανάπτυξη, την τακτοποίηση δυσλειτουργιών και εκκρεμοτήτων και την είσπραξη εσόδων.
Εμείς που ασχολούμαστε με το θαλάσσιο τουρισμό πιστεύουμε ότι υπάρχει μια ποικιλία τουριστικών προϊόντων στη Μεσόγειο και επιπρόσθετα όλες οι ναυτικές παραδόσεις έχουν γεννηθεί σ’ αυτή την περιοχή. Συγχρόνως το ωραιότερο σημείο στον κόσμο για γιώτινγκ δεν παύει να είναι η Ανατολική Μεσόγειος και ιδιαίτερα το τόξο που ξεκινάει από τις Δαλματικές Ακτές, περνάει από την Ελλάδα και φτάνει μέχρι τις ακτές της Τουρκίας και της Κύπρου. Δεν θέλω να αναφερθώ εδώ στα σημαντικά πλεονεκτήματα που έχει η χώρα μας, όπως είναι ο πολιτισμός της, η μοναδική πολυνησία, το ανεπανάληπτο φως, το φυσικό περιβάλλον, οι ιδεώδεις καιρικές συνθήκες και το εκτεταμένο μήκος των ακτών, στοιχεία που αποτελούν πόλο έλξης του θαλάσσιου τουρισμού και δημιουργούν ανεξάντλητες δυνατότητες ανάπτυξης του γιώτινγκ. Το γιώτινγκ μπορεί να παίξει το δικό του καθοριστικό ρόλο και απευθύνεται όχι μόνο σε έλληνες αλλά και σε ξένους τουρίστες, ακόμα και υψηλού εισοδήματος, και είναι μία από τις πλέον συναλλαγματοφόρες πηγές. Θα είχαμε λοιπόν πολλά να κερδίσουμε από μια πολιτική που θα είχε σα στόχο την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού και θα έψαχνε να βρει όλα τα σημεία ισορροπίας που απαιτούνται με την προστασία του περιβάλλοντος, ιδίως στην κατασκευή λιμενικών έργων και τη δημιουργία συγκεκριμένων στόχων, ώστε να βγούμε από την κρίση.
Παρόλο που στη Δυτική Μεσόγειο το γιώτινγκ αναπτύχθηκε δίνοντας έμφαση σε μια ισόρροπη ανάπτυξη της περιβαλλοντικής περιοχής μιας μαρίνας με αντίστοιχη προσφορά υπηρεσιών και εξυπηρετήσεων, στην Ελλάδα το γιώτινγκ αναπτύχθηκε κυρίως με βάση το θεσμικό πλαίσιο του επαγγελματικού σκάφους με το νόμο 438 του 1976 και τις μετέπειτα τροποποιήσεις του. Η εξέλιξη αυτή δεν ήταν τυχαία. Το επαγγελματικό σκάφος γινόταν πιο εύκολα κοινωνικά αποδεκτό μέσα σ’ ένα ιδεολογικό κλίμα όπου ήταν ενοχοποιημένο σαν ένα εργαλείο πλουσίων.
Αν θέλουμε να έχουμε ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού, χρειαζόμαστε μια εθνική στρατηγική και ξεκάθαρους στόχους για το πως θα το πετύχουμε, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και χωρίς να θυσιάζουμε την ουσία στον εντυπωσιασμό. Κατά την άποψή μου, οι στόχοι πρέπει να περιλαμβάνουν τα εξής σημεία:
1. Ότι στις θάλασσές μας πρέπει να κυκλοφορούν όσο γίνεται περισσότερα σκάφη και αν είναι δυνατόν με ελληνική σημαία. Τα σκάφη δίνουν ζωή σε απόμακρες νησιωτικές περιοχές και στις πιο απομακρυσμένες νησίδες και βραχονησίδες.
2. Ότι πρέπει να ενθαρρύνονται οι έλληνες ν’ αγοράζουν σκάφη, μικρά, μεγάλα, φουσκωτά, ψαράδικα, ιστιοπλοϊκά, θαλαμηγούς, για πολλούς και ευνόητους λόγους που έχουν σχέση με τη νησιωτική μας παράδοση και τον έντονο ανταγωνισμό από τις γειτονικές μας χώρες, ο οποίος θα αυξάνεται όλο και περισσότερο.
3. Αφού καταλήξουμε στο τι θέλουμε, πρέπει οι κανόνες να είναι σαφείς και σταθεροί και αντίστοιχα σταθερή πρέπει να είναι η φορολογική πολιτική. Δεν επιτρέπονται τρυκ, αιφνιδιασμοί και εγκλωβισμοί όσων επενδύουν στο επαγγελματικό ή το ιδιωτικό σκάφος.
4. Πρέπει να προστατεύονται οι πραγματικοί επαγγελματίες πλοιοκτήτες από τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Πρέπει να ευνοείται το ιστιοπλοϊκό σκάφος γιατί είναι και αισθητικά ωραιότερο, αλλά και πιο φιλικό στο περιβάλλον. Πρέπει να εξασφαλίζεται η νομιμότητα και ν’ αποφεύγεται η απώλεια δημοσίων εσόδων από κάθε μορφής λαθρεμπορία.
5. Το τρίπτυχο, εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου, έργα υποδομής-μαρίνες, υπηρεσίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, πρέπει να βελτιώνεται συνέχεια.
6. Να υπάρχει η πολιτική βούληση να γίνει η Ελλάδα κέντρο του παγκόσμιου γιώτινγκ και κυρίως παγκόσμιο κέντρο της ιστιοπλοΐας.
Η σημερινή κατάσταση απέχει πολύ από το να είναι ικανοποιητική. Έχουμε μείνει πολύ πίσω σε έργα υποδομών. Έχουμε χάσει το 80% της πελατείας των σκαφών με πλήρωμα από την Τουρκία και την Κροατία. Η συγκεκριμένη κατηγορία των σκαφών, ιδιαίτερα με τη σημερινή κρίση, πλήττεται περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τομέα του τουρισμού και ήδη η ισχνή πελατεία που είχαμε δημιουργήσει μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, φαίνεται ότι είναι πολύ διστακτική. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι υπάρχει έλλειψη στόχων, πραγματικού και ουσιαστικού διαλόγου.
Ένας διάλογος για το θαλάσσιο τουρισμό πρέπει να περιλαμβάνει το σχετικό με τη ναυτιλία Υπουργείο (το οποίο σήμερα εμφανίζεται να είναι το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας) , το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, το Υπουργείο Οικονομικών, το Ναυτικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, την Ένωση Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρισμού, το Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων και πιθανόν δύο-τρεις άλλους φορείς. Ένας διάλογος σοβαρός, με πρακτικά, με συνέχεια, με στόχους και χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους. Ένας τέτοιος διάλογος δυστυχώς δεν γίνεται, παρόλο που είναι αναγκαίος.
Για να βγούμε από την κρίση χρειάζονται επενδύσεις που να συνδέονται αρμονικά με την προστασία του περιβάλλοντος, την αίσθηση πολιτισμού που έχουν οι κάτοικοι, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και οι γρήγορες και καθαρές αποφάσεις. Τα θέματα χρήσεων γης, το χωροταξικό, η αποφασιστικότητα της πολιτικής, η ηγετική ικανότητα είναι στην πρώτη γραμμή των απαιτήσεων.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν 19 μαρίνες με 6.661 θέσεις ελλιμενισμού, προσφέροντας υψηλής ποιότητας υπηρεσίες. Πολλές από αυτές έχουν βραβευτεί από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Γαλάζιας Σημαίας. Πρόσφατα ο ΕΟΤ και κάποιες από τις 13 Περιφέρειες της χώρας έχουν ξεκινήσει την υλοποίηση προγράμματος στην κατεύθυνση δημιουργίας στα ελληνικά παράλια ενός ολοκληρωμένου δικτύου αγκυροβολίων και σχετικών υπηρεσιών. Το πρόγραμμα αυτό βρίσκεται κοντά στην ολοκλήρωσή του. Νέες σύγχρονες μαρίνες, λιμάνια σε ξενοδοχεία και αγκυροβόλια που παρέχουν ασφαλή ελλιμενισμό σκαφών, ήδη είναι σε λειτουργία ή είναι στη διαδικασία έναρξης της λειτουργίας τους, προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες των τουριστών.
Το σύνολο των θέσεων ελλιμενισμού σκαφών όλων των κατηγοριών που έχουν χωροθετηθεί σε πανελλαδικό επίπεδο με εξαίρεση τα εμπορικά λιμάνια, αλιευτικά καταφύγια και λιμενίσκους ναυταθλητικών ομίλων, ανέρχεται σε 12.269 θέσεις και οι οποίες αντιστοιχούν σε 128 λιμένες. Οι εν λειτουργία τουριστικοί λιμένες, αγκυροβόλια και καταφύγια είναι 55 με το σύνολο των θέσεων ελλιμενισμού να ανέρχεται σε 10.015. Κατά κατηγορία, οι τουριστικοί λιμένες (μαρίνες) συγκεντρώνουν το 80,7% του συνόλου των εν λειτουργία θέσεων (σύμφωνα με μελέτη της ICAP τον Ιούνιο 2009).
Είμαι σίγουρος ότι το θέμα των μαρινών και της σημασίας που έχουν για το θαλάσσιο τουρισμό θ’ αναπτυχθεί ιδιαίτερα στο επόμενο πάνελ, που έχει αποκλειστικό θέμα συζήτησης το ρόλο των μαρινών. Από την πλευρά μου θέλω να επισημάνω ότι η κατασκευή λιμένων(περιλαμβανομένων των μαρινών), σύμφωνα με την επικρατούσα –και σωστή κατά τη γνώμη μου- άποψη, δεν μπορεί να αποφασίζεται ευκαιριακά και αποσπασματικά αλλά πρέπει να αποτελεί αντικείμενο ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού εντός του εθνικού ή του μείζονος περιφερειακού δικτύου λιμένων της χώρας.
Η διαμόρφωση της παραπάνω θέσης, ότι δηλαδή τα λιμενικά έργα δεν πρέπει να σχεδιάζονται αποσπασματικά, ξεκίνησε με την απόφαση 1474/96 του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία ακυρώθηκε απόφαση του Υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ, που αφορούσε την προέγκριση χωροθέτησης έργου βελτίωσης αλιευτικού καταφυγίου και μαρίνας στην παραλία Μαραθώνα. Στα πλαίσια αυτά ο θεσμός της χωροθέτησης έργων και των σχετικών δραστηριοτήτων στο ελληνικό δίκαιο υπήχθη στο πεδίο της νομοθεσίας περί προστασίας του περιβάλλοντος και θεωρείται ότι είναι συνδεδεμένο με τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος.
Είναι σημαντικό να έχουμε τις παραπάνω σκέψεις υπόψη μας όταν συζητάμε για τα λιμενικά έργα στη χώρα μας και την αίσθηση που έχουν οι επαγγελματίες του θαλάσσιου τουρισμού ότι έπρεπε να γίνουν πολύ περισσότερα και πολύ πιο γρήγορα στο χώρο των λιμενικών έργων. Άποψη σωστή, που όμως απαιτεί αντίστοιχη σοβαρότητα και αποτελεσματικότητα από τη Δημόσια Διοίκηση όταν σχεδιάζονται σημαντικές υποδομές, ώστε τα έργα να μην καθυστερούν. Αλλά εξίσου σημαντική είναι η αποτελεσματική λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, ώστε τα έργα να ολοκληρώνονται και να έχουν ποιοτικές προδιαγραφές.
Θέλω να κάνω μία αναφορά για το όραμα της ανάπτυξης του ναυτικού προϊόντος τουρισμού της Κύπρου. Παρόλη τη χρονοτριβή που υπάρχει, εμφανίζεται να είναι σταθερός ο στόχος ώστε η Κύπρος να αποκτήσει τις ομορφότερες μαρίνες στη Μεσόγειο. Πέρα από τις τέσσερις βασικές μαρίνες, στην Πάφο, τη Λεμεσό, τη Λάρνακα και την Αγία Νάπα, υπάρχει ενδιαφέρον για δώδεκα μικρότερες ιδιωτικές μαρίνες. Η μαρίνα Λεμεσού, η οποία είναι τοποθετημένη μεταξύ του παλιού λιμανιού και εργοστασίου κεραμικής, εμφανίζεται ότι είναι σήμερα η πιο ολοκληρωμένη πρόταση μαρίνας που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η συγκεκριμένη μαρίνα -σε συνδυασμό με την μαρίνα Πάφου, η οποία είναι στο τελικό στάδιο διαδικασίας αξιολόγησης και προσφοράς- θα τοποθετήσει δυνατά την Κύπρο στο ναυτικό χάρτη.
Έχει σημασία να αναφερθώ και στην προσπάθεια που καταβάλλεται εδώ και ενάμισι χρόνο να υπάρξει ένα σχετικό νομοσχέδιο για τα θαλαμηγά σκάφη. Το Μάιο του 2011 το νομοσχέδιο εγκρίθηκε καταρχήν από το Υπουργικό Συμβούλιο και έχει προωθηθεί για δημόσια διαβούλευση προκειμένου να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Το νομοσχέδιο έχει αρκετά θετικά στοιχεία και πιστεύω ότι άλλοι συνάδελφοι θα αναφερθούν πιο διεξοδικά σ’ αυτό. Το Ναυτικό Επιμελητήριο της Ελλάδος και άλλοι φορείς έχουν επεξεργαστεί συγκεκριμένες παρατηρήσεις πως θα μπορούσε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο να είναι πιο αναπτυξιακό.
